24 października dzień walki z otyłością
Nadwaga lub otyłość to stany, w przebiegu których w organizmie zmagazynowany jest nadmiar tkanki tłuszczowej, co przekłada się na zwiększoną masę ciała. Nadwaga jest pierwszym efektem nadmiernego odkładania się nadwyżki energii w postaci tłuszczu w organizmie, co przy braku działań korygujących w żywieniu i zakresie aktywności fizycznej często prowadzi do otyłości. Głównym wskaźnikiem używanym do diagnozowania nadwagi i otyłości u ludzi jest BMI (Body Mass Index), który odnosi masę ciała do wzrostu. Licząc według wzoru:
BMI =M/W2 gdzie:
M – masa ciała w kilogramach a
W – wzrost w metrach
Dodatkowo otyłość podzielono na klasy:
- BMI>30 – otyłość I stopnia,
- BMI>35 – otyłość II stopnia,
- BMI>40 – otyłość III stopnia lub otyłość olbrzymia.
Powody otyłości:
Czynniki środowiskowe
Jeśli chodzi o etiologię i patogenezę otyłości, to na pierwszym miejscu należy wspomnieć o czynnikach środowiskowych. Zaliczamy do nich:
- Nieprawidłowe nawyki żywieniowe – sięganie po smakowitą, wysokokaloryczną żywność. Stołowanie się w restauracjach typu fast-food, picie słodzonych napojów. Wszystko to, w konsekwencji powoduje spożywanie zbyt dużej liczby kalorii dziennie w stosunku do zapotrzebowania kalorycznego.
- Zbyt mała ilość aktywności fizycznej – korzystanie z komunikacji miejskiej i auta, wybieranie windy zamiast schodów, spędzenie czasu wolnego przed komputerem, czy telewizorem, zamiast ruchu.
Przewlekły stres
Badania naukowe dowodzą, że reagowanie nadmiernym spożywaniem jedzenia podczas stresu, jest u wielu osób podstawowym mechanizmem działania, ale to reakcja wyuczona. Dzieje się tak dlatego, że jedzenie jest środkiem nie tylko łatwo i wszędzie dostępnym, ale także szybko przynoszącym ulgę. Niestety, jest to ulga chwilowa.
Genetyka
Otyłość może mieć też związek z genetyką– wyróżnia się 3 zasadnicze typy otyłości uwarunkowanej genetycznie: jednogenową, wchodzącą w skład zespołu genetycznego oraz wielogenową.
Otyłość jednogenowa występuje rzadko. Opisano około 200 potwierdzonych przypadków jednogenowo uwarunkowanej otyłości. Mutacje zachodzą w co najmniej 11 genach, dziedziczą się zgodnie z prawami Mendla, a większość z nich dotyczy genu dla receptora typu 4 melanokortyny (MC4R), proopiomelanokortyny (POMC), genu leptyny (OB). [4] [5]
Otyłość, która wchodzi w skład zespołów genetycznych jest również dość rzadka. Mówimy o niej w przypadku, gdy towarzyszy ona innym zaburzeniom w obrębie jednego fenotypu klinicznego. Do takich zespołów zaliczamy:
- Dziedziczone autosomalnie dominująco: osteodystrofia Albrighta, zespół Pradera i Williego oraz rodzinna miejscowa lipodystrofia Dunnigana.
- Dziedziczone autosomalnie recesywnie: zespół Bardeta i Biedla, zespół Cohena.
Jednak jeśli otyłość występuje rodzinnie, to na początku powinniśmy rozważyć powielanie złych nawyków związanych ze stylem życia, a nie zwalać winę na genetykę. O otyłości związanej z genetyką wspomniano raczej w ramach ciekawostki.
Zaburzenia emocjonalne
Rodzajów zaburzeń emocjonalnych, które mogą doprowadzać do objadania się, jest mnóstwo.
Często powodem są:
- nieumiejętność rozładowania stresu,
- niska samoocena, depresja,
- zespół kompulsywnego jedzenia.
Zaburzenia hormonalne
To czy chudniemy, czy tyjemy, zależy od tego ile wynosi różnica między naszą całkowitą przemianą materii (na którą składa się podstawowa przemiana materii i ponadpodstawowa przemiana materii), a energią dostarczoną. Łatwiejszym językiem: energia wydatkowana – energia spożyta. Zaburzenia hormonalne mogą więc działać na dwóch płaszczyznach – zmniejszać podstawową przemianę materii, lub zwiększać apetyt. Spadek podstawowej przemiany materii obserwujemy w przypadku niedoczynności tarczycy i niedoczynności przysadki, natomiast zwiększenie apetytu np. w zespole Cushinga (w związku z nadmiarem glikokortykosteroidów). Nadmiar lub niedobór hormonów mogą wywoływać zmiany w składzie masy ciała, a w konsekwencji prowadzić do nadwagi i otyłości. Hormony pełnią różne funkcje i najczęściej oddziałują na kilka narządów jednocześnie. Wpływają m. in. na poziom glukozy we krwi, zawartość tkanki tłuszczowej, a także na nerwowe ośrodki głodu i sytości.
Leki
Nadwaga i otyłość nie są wyłącznie efektem spożywania zbyt wielu kalorii w stosunku do potrzeb organizmu. Niektóre leki mogą zwiększać apetyt. Na wadze mogą przybierać także osoby długo leczone niektórymi preparatami. Często sa to:
- sterydy
- lekarstwa dla alergików
- Leki na niedoczynność i nadczynność tarczycy
- terapie hormonalne
- Leki na cukrzycę
- preparaty antydepresyjne
Metody leczenia otyłości
- Zadbaj o urozmaicone menu – o to by posiłek był zbilansowany I pełnowartościowy
- Jedz regularnie (4-5 niewielkich posiłków) w ciągu dnia, wtedy organizm łatwiej spala dostarczone mu kalorie
- Pamiętaj o błonniku wchłania wodę i pęcznieje w żołądku, dając uczucie sytości. Przy tym poprawia pracę jelit i pomaga oczyścić organizm z toksycznych produktów przemiany materii.
- Nawadniaj się i zrezygnuj z alkoholu – codziennie wypijaj ok. 2 litrów płynów. Najlepszy wybór to woda, zielona herbata (lekko pobudza przemianę materii), herbatki owocowe i ziołowe bez cukru, bo nie zawierają kalorii
- Wprowadź do diety naturalne spalacze tłuszczu – Dodawanie do potraw ostrych przypraw – pieprzu, chili, imbiru, chrzanu czy musztardy – to dobry sposób na podkręcenie przemiany materii. Stymulują one wytwarzanie ciepła (termogenezę) w organizmie i ułatwiają gubienie kilogramów.
- Zwiększ aktywność fizyczną – dieta to podstawa odchudzania, ale bez zwiększenia aktywności fizycznej będzie ci ciężko. Nawet najlepsza dieta nic nie da, jeżeli do komórek nie dotrze odpowiednia ilość tlenu.
