Gorączka krwotoczna ebola jest wysoce śmiertelną chorobą wywołaną prze wirus ebola. Nie ma najmniejszych wątpliwości, że wirus gorączki krwotocznej ebola jest jednym z najgroźniejszych dla człowieka wirusów. Występuje głównie w Afryce Środkowej i Afryce Zachodniej, a po raz pierwszy okryto ją w Zairze. W czasie epidemii eboli na 318 zarażonych osób, aż 280 zmarło.
Wirus ebola należy do rodziny wirusów nitkowatych Filoviridae, obejmującej jeden rodzaj Filovirusy, charakteryzujące się specyficzną cechą – powiększone kilkanaście tysięcy razy występują w postaci cienkich, długich nitek, które mogą być proste, zwinięte w krąg, mogą też się skręcać.
Naukowcy wyróżniają cztery biotypy eboli, których nazwy pochodzą od miejsca pierwszego pojawienia się danego typu wirusa:
- Ebola Zair – został odkryty w Zairze w 1976 roku (to pierwszy znany przypadek wystąpienia Eboli u człowieka),
- Ebola Reston – został odkryty u filipińskich małp przywiezionych do Stanów Zjednoczonych,
- Ebola Sudan – został okryty w Sudanie 1976 roku,
- Ebola Tai lub Ebola Coted’Ivore – został odkryty na Wybrzeżu Kości Słoniowej w 1995 roku,
- Wirus Marburg.
Powyższe biotypy wirusa eboli dają bardzo podobne objawy. Początkowo wydaje się, że człowiekowi dolega jedynie zwykła grypa, jednak w przebiegu choroby następują nieodwracalne zmiany, które najczęściej prowadzą do śmierci. Ich cechami wspólnymi są także: jednosegmentowy genom, sposób ułożenia genów, wspólny przebieg transkrypcji, synteza podobnych cząsteczek, mechanizm dojrzewania cząsteczek wirusowych.
Jak dochodzi do zakażenia wirusem gorączki krwotocznej
Gorączka krwotoczna ebola jest chorobą występującą w krajach tropikalnych, choć odnotowano też przypadki zachorowań w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Od początku wybuchu epidemii wirus eboli dotarł do Gwinei, Mali, Nigerii, Senegalu, Sierra Leone, Liberii, Stanów Zjednoczonych, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii. Specjaliści mówią o ryzyku rozprzestrzenienia się choroby na Europę oraz inne kontynenty. Ryzyko to jest wyższe, gdy wirus obejmuje swoim zasięgiem kraje afrykańskie chętnie odwiedzane przez turystów (m.in. Nigerię).
Niektóre kraje afrykańskie, szczególnie te, gdzie mieszkańcy mają większy kontakt z resztą świata, wdrożyły procedury bezpieczeństwa. Przykładem jest Gwinea, gdzie na lotnisku każdy pasażer przechodzi pomiar temperatury ciała (gorączka jest jednym z pierwszych objawów choroby). W sytuacji kiedy zostaną zaobserwowane objawy infekcji, pasażer nie zostaje wpuszczony na pokład samolotu, a jest kierowany prosto do szpitala.
Do dziś nie został rozpoznany jednoznaczny, naturalny rezerwuar wirusa gorączki krwotocznej. Ebola najczęściej roznoszona jest przez bliski kontakt z chorym i dotyczy przede wszystkim najbliższych członków rodziny opiekujących się osobą zarażoną oraz personelu medycznego. Źródłem zarażenia są nie tylko osoby chore, ale mogą to być również zwierzęta: małpy, świnie, nietoperze, antylopy leśne czy różne gryzonie.
Do zarażenia dochodzi drogą kropelkową, poprzez kontakt z wydzielinami ciała chorego, m.in.: krew, pot, nasienie, ślinę, wydzieliny pochwy, odchody, tkanki, ale przez dotykanie rzeczy osobistych chorego (m.in. naczyń, pościeli, ręczników, ubrań). Wirus wnika do organizmu człowieka przez błony śluzowe i nawet niewielkie zadrapania. Ryzyko przeniesienia wirusa ebola może nieść za sobą też kontakt ze skażonym sprzętem , który znajduje się w placówkach zdrowia. Ostatnie badania mówią nawet o możliwości zarażenia wirusem przez powietrze.
Jakie są objawy eboli
Objawy choroby zwykle pojawiają się od 2 do 21 dni od momentu zakażenia. Choroba przebiega bardzo szybko, zwykle trwa do 2 tygodni, a najszybszy przypadek śmierci nastąpił już po 4 dniach. We wczesnym okresie gorączki krwotocznej objawy łatwo pomylić z popularnymi infekcjami takimi jak np. grypa czy przeziębienie. Występują niecharakterystyczne objawy ogólnoustrojowe m.in. silne bóle głowy (w okolicy czołowej), bóle oczu, bóle brzucha, bóle lędźwiowe, gorączka i dreszcze, bóle mięśniowe, a także senność i znaczne osłabienie organizmu. Objawy gorączki krwotocznej występują nie wcześniej jak kilka czy kilkanaście dni po zarażeniu, dlatego jeśli ktoś zarazi się chorobą w Afryce, to po powrocie do kraju może jeszcze nie wiedzieć o zachorowaniu.
Wraz z rozwojem choroby nasilają się jej objawy i dotyczą one całego organizmu. Bardzo szybko pogarsza się stan chorego, ponieważ ebola atakuje:
- Układ pokarmowy – oprócz bólu brzucha pojawiają się nudności, wymioty, biegunka.
- Układ oddechowy – pojawiają się objawy duszności, przyspieszony oddech, bóle w klatce piersiowej, uporczywy kaszel, zapalenie płuc.
- Układ nerwowy – oprócz bólu głowy i dreszczy, z czasem pojawiają się drgawki uogólnione, majaczenie, zaburzenia świadomości, agresywne zachowanie, podniecenie, utrata pamięci, halucynacje, chory może zapaść w śpiączkę.
- Układ krwionośny – występują objawy nasilonej skazy krwotocznej, a skóra pokrywa się krwawymi pęcherzami. Występują krwawienia z nosa, krwawienia z dróg moczowym, krwawienia z przewodu pokarmowego, krwawienia z oczu, a także wybroczyny i podbiegnięcia krwawe. Oprócz krwotoków zewnętrznych pojawiają się też krwotoki wewnętrzne.
Chorobie może towarzyszyć również żółtaczka, zapalenie trzustki, niewydolność nerek.
Po śmierci zwłoki gwałtownie się rozkładają, gdyż narządy wewnętrzne są już częściowo martwe albo po prostu martwe, nawet od kilku dni i znajdują się już w stanie częściowego rozkładu. Zwłoki praktycznie się topią, ciało jest pełne martwych miejsc i spalone gorączką.
Niestety choroba jest wysoce śmiertelna, są jednak osoby, którym udało się ją zwalczyć. Pacjenci, którzy przebyli zakażenie wirusem ebola, mogą odczuwać problemy zdrowotne nawet od 6 do 18 miesięcy po ustąpieniu choroby. Mogą to być np. dysfunkcje narządu wzroku i narządu słuchu, zapalenie wątroby, zapalenie rdzenia kręgowego, bóle mięśniowo-stawowe, a nawet różnego rodzaju psychozy.
Leczenie gorączki krwotocznej
Nie ma jeszcze leku skutecznego w walce z wirusową gorączką krwotoczną, nie ma też szczepionki chroniącej przed zarażeniem wirusem ebola. Trwają eksperymentalne badania, które polegają na podawaniu ludzkich cytokin oraz terapii antyskrzepowej, naukowcy próbują też stworzyć specjalną szczepionkę przeciwko wirusowi, jednak do tej pory nie udało się osiągnąć rezultatów pozwalających na potwierdzenie skuteczności ich działania.
Osoby, które zostały zakażone leczy się objawowo i podaje się leki. Wirus ebola łatwo ginie pod wpływem działania środków takich jak: mydło czy wybielacz, a także środków zawierających fenol, alkohol metylowy, podchloryn sodu. Wirusa niszczy też wysoka temperatura (powyżej 60 C), działanie światła słonecznego oraz promieniowanie jonizujące. Istotne znaczenie w zwalczaniu choroby ma częste mycie rąk, pranie ubrań w pralce, suszenie na słońcu. Leczenie gorączki krwotocznej obejmuje też tlenoterapią, wyrównywanie zaburzeń metabolicznych i elektrolitowych, nawadnianie dożylne osoby zakażonej.
Najskuteczniejszym sposobem chroniącym przed zakażeniem wirusem ebola jest unikanie miejsc, gdzie może dojść do zarażenia, unikanie podróżowania w rejony zagrożone ebolą, a także brak kontaktu z osobami chorymi.
Osoby mające kontakt z chorymi na ebolę, muszą zostać wyposażone w środki ochrony osobistej zapewniające bezpieczeństwo. Muszą mieć na sobie fartuch ochronny, maskę chirurgiczną, gogle oraz rękawice.
