Trądzik

Trądzik

Trądzik pospolity, zwany inaczej młodzieńczym jest schorzeniem skóry znanym już w starożytności. Opisywany był przez Arystotelesa w IV w p.n.e., a także Pliniusza w I w n.e. Łacińska nazwa choroby „acne”, powstała na skutek błędu pisarskiego popełnionego ponad tysiąc lat temu w czasie przepisywania księgi medycznej. Zmieniono wówczas w wyrazie acme (szczyt, wierzchołek po łacinie) literę „m” na „n” i powstało słowo „acne”, określające kształt wykwitów chorobowych występujących w trądziku.

Trądzik pospolity jest jednym z najczęstszych schorzeń dermatologicznych. Pojawia się zazwyczaj w drugiej dekadzie życia i występuje zarówno u chłopców jak i u dziewcząt. Ostatnio coraz częściej obserwuje się rozwój pierwszych zmian chorobowych w wieku późniejszym, a mianowicie po dwudziestym roku życia . W przedziale wiekowym pomiędzy dwunastym a dwudziestym piątym rokiem życia na trądzik choruje ok. 50 % młodzieży. U dzieci poniżej dwunastego roku życia zmiany pojawiają się rzadko, ale zdarza się, że poprzedzają objawy pokwitania. Wraz z wiekiem nasilenie procesu chorobowego zmniejsza się, zdarzają się jednak przypadki utrzymywania się zmian trądzikowych do trzydziestego, a nawet czterdziestego roku życia.

U większości osób choroba ma charakter łagodny, stanowiący jedynie defekt kosmetyczny. Zdarza się jednak, że przebiega burzliwie pozostawiając trwałe ślady w postaci blizn. Blizny potrądzikowe są na ogół zanikowe, a te występujące w obrębie barków i górnej części klatki piersiowej mają charakter przerosły.

Trądzik jest schorzeniem mieszków włosowych i gruczołów łojowych. Podłożem zmian skórnych jest nasilony łojotok, co celnie określa stwierdzenie prof. Kligmana: „Łój jest paliwem dla trądzikowego pieca”. Zmiany chorobowe zlokalizowane są głównie na twarzy i plecach, rzadziej na klatce piersiowej czy na karku. Na obraz trądziku składają się wykwity niezapalne, czyli zaskórniki oraz zmiany zapalne takie jak grudki, krosty i torbiele. Zmiany zapalne często po wygojeniu zostawiają przebarwienia utrzymujące się przez wiele miesięcy.

Odmiany trądziku

W zależności od przewagi powstałych zmian skórnych można wyróżnić:

• trądzik zaskórnikowy, charakteryzuje się zamkniętymi i otwartymi zaskórnikami powstałymi najczęściej na skórze twarzy. Zaskórniki są czarne lub białe, punktowo osadzone w miejscu ujść mieszków włosowych,
• trądzik grudkowy, charakteryzuje się bolesnymi, często zaropiałymi grudkami, zaczerwienioną i zaognioną skórą,
• trądzik krostkowy, występuje w sytuacji kiedy na skórze oprócz zaskórników pojawiają się drobne krostki, powodujące zaczerwienienie i wypukłości na twarzy,
• trądzik skupiony, charakteryzuje się głębokimi naciekami zapalnymi, torbielami ropnymi i przetokami na skórze twarzy, szyi, klatki piersiowej i pleców,
• trądzik różowaty, ma ścisły związek ze skórą naczynkową i zanurzeniami w prawidłowym funkcjonowaniu naczyń krwionośnych,
• trądzik bliznowaty, charakteryzuje się występowaniem drobnych bliznowców po zejściu wykwitów ropnych. Może występować samodzielnie, bądź w połączeniu z trądzikiem skupionym czy zaskórnikowym,
• trądzik odwrócony, charakteryzuje się występowaniem nacieków oraz torbieli ropnych pod pachami, w pachwinach, a w szparze międzypośladkowej i pod sutkami,
• trądzik piorunujący, występuje kiedy objawy dotyczą nie tylko skóry pacjenta, ale całego jego organizmu. Wraz ze zmianami skórnymi może wystąpić gorączka, ból stawów, a po wyleczeniu choroby pozostają blizny. Wykwity powstałe na skórze przekształcają się w zmiany martwiczo-krwotoczne, pokryte czarnymi strupami,
• trądzik mechaniczny, występuje jako efekt podrażnienia i obtarcia naskórka, doprowadzając do zatkania gruczołów łojowych, a tym samym powstania krost i zaskórników,
• trądzik kosmetyczny, pojawia się w wyniku reakcji na zbyt tłuste preparaty kosmetyczne,
• trądzik noworodkowy, charakteryzuje się zaskórnikami i krostkami powstałymi zaraz po porodzie lub kilka dni po urodzeniu. Przeważnie znika samoistnie w ciągu kilku tygodni,
• trądzik niemowlęcy, charakteryzuje się zmianami trądzikowymi powstałymi w kilka miesięcy po urodzeniu. Częściej występuje u chłopców.

 Powstawanie trądziku

Mechanizm powstawania trądziku jest wielotorowy. Składa się na niego cały łańcuch przyczyn i skutków. Najbardziej istotne ogniwa tego łańcucha to:

• nadmierna produkcja łoju,
• nieprawidłowy skład łoju polegający m. in. na obniżeniu w nim zawartości kwasu linolenowego,
• nadmierne rogowacenie przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych, spowodowane nieprawidłowym składem łoju,
• mieszki włosowe z zatkanymi ujściami gruczołów łojowych kolonizowane są przez bakterie, wśród których szczególne znaczenie mają beztlenowce Propionibacterium acnes. Obecność bakterii wywołuje w mieszku włosowym reakcje zapalne.

Zaskórniki powstają z łoju i zrogowaciałych komórek naskórka, tworząc czop wypełniający ujście gruczołu łojowego. Na skutek utleniania się keratyny widoczne są na skórze jako ciemne punkty. Zaskórniki dają początek tworzeniu się grudek i krost. Wskutek zatkania przewodów wyprowadzających łój z gruczołów oraz dużej retencji łoju, mogą tworzyć się torbiele zastoinowe. Obraz trądziku jest więc polimorficzny, a przebieg zmienny. Zazwyczaj u danej osoby przeważa jeden typ zmian.

Najnowsze trendy w leczeniu trądziku

W związku ze złożonym mechanizmem powstawania zmian trądzikowych, leczenie powinno być wielotorowe. Zaczynając leczenie danego pacjenta, należy uprzedzić go, że jest to choroba przewlekła, leczenie jest długie, a jego wynik zależy w dużym stopniu od starannego wypełniania wszystkich zaleceń.

Obecnie w leczeniu trądziku preferuje się trzy kierunki:

• antybiotykoterapię,
• leczenie retinoidami,
• terapię hormonalną.

Antybiotyki znajdują zastosowanie w zmianach zapalnych i w zależności od stanu skóry stosujemy je doustnie i zewnętrznie lub tylko zewnętrznie.

Retinoidy, czyli pochodne witaminy A zmniejszają wydzielanie łoju przez gruczoły łojowe i regulują proces rogowacenia, zmniejszając tym samym ilość zaskórników. Mają również działanie przeciwzapalne. Stosuje się je głównie zewnętrznie, a jedynie w ciężkich przypadkach doustnie.

Produkcja łoju przez gruczoły łojowe kontrolowana jest przez hormony androgenowe, których wyraźną aktywność stwierdza się w okresie pokwitania. Androgeny u kobiet produkowane są głównie przez jajniki i korę nadnerczy. Ich nadmiar jest przyczyną utrzymywania się uporczywych zmian trądzikowych u niektórych kobiet, zwłaszcza w III i w IV dekadzie życia.
Preparaty antyandrogenowe zmniejszają produkcję tych hormonów w organizmie kobiety. Najczęściej stosowanym antyandrogenem jest lek „Diane 35”, który ma również działanie antykoncepcyjne. Poprawa kliniczna następuje po około 3 miesiącach od rozpoczęcia kuracji.

Oprócz leczenia farmakologicznego, duże znaczenie w trądziku ma właściwa pielęgnacja skóry. Zaleca się mycie twarzy łagodnymi preparatami nie częściej jak dwa razy dziennie. Częstsze mycie wzmaga bowiem łojotok.

W celu zamaskowania wykwitów skórnych można stosować środki do makijażu zmywalne wodą. W przypadku podrażnienia skóry i nadmiernego przesuszenia po preparatach przeciwtrądzikowych, należy aplikować kremy nawilżające, które nie stymulują tworzenia nowych zaskórników.

Nie potwierdzono doniesień o wpływie pokarmów na przebieg trądziku, w związku z tym dieta nie ma znaczenia w leczeniu tego schorzenia.
Po wyleczeniu czynnych zmian chorobowych , lekarz leczący powinien przekazać pacjenta w ręce doświadczonej kosmetyczki , która powinna zająć się usuwanie skutków trądziku takich jak przebarwienia czy blizny.

Trądzik różowaty

Schorzenie dotyczy głównie kobiet między 30 a 50 rokiem życia. Jest to bardzo uporczywa dolegliwość o wieloletnim, nawrotowym przebiegu, objawiająca się rumieniem twarzy.

Dzieli się na trzy okresy w zależności od stopnia zaawansowania zmian:

• Okres rumieniowy – jest spowodowany nerwicą małych naczyń skóry, kojarzy się z labilną, depresyjną osobowością. Często wyprzedza o kilka lat pojawienie się zmian grudkowo-zapalnych. Początkowo rumień ma charakter przejściowy, utrzymuje się od kilku minut do kilku godzin, po czym samoistnie ustępuje,
• Utrwalony rumień – ta faza choroby następuje wówczas, gdy następuje trwałe rozszerzenie naczyń krwionośnych twarzy. Do tego stanu dochodzi na skutek nie podjęcia właściwego leczenia w pierwszym okresie choroby. Rumień i teleangiektazje mają tendencję do zaostrzeń w zależności od pory roku, diety, stanu emocjonalnego oraz zaburzeń żołądkowo-jelitowych,
• Zmiany grudkowo-krostkowe – jest to najbardziej zaawansowana faza trądziku różowatego. W obrębie rumienia pojawiają się zmiany zapalne w postaci grudek i krost. Zmianom tym towarzyszy często zapalenie spojówek oraz krawędzi powiek.

Trądzik różowaty jest schorzeniem, u podłoża którego leży kilka przyczyn. Podstawowymi są czynniki psychiczne czyli przewlekły stres, a na drugim miejscu są zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Wielu chorych zgłasza dolegliwości ze strony żołądka, dwunastnicy lub trzustki, a zaostrzenie zmian na twarzy często występuje po błędach dietetycznych.

Również promienie ultrafioletowe mogą zaostrzyć lub wręcz sprowokować trądzik różowaty, w związku z tym osoby skłonne do rumienia powinny w lecie stosować preparaty z filtrem co najmniej SPF 30.

Do pielęgnacji cery skłonnej do trądziku różowatego powinno się używać odpowiednich dermokosmetyków zaleconych przez dermatologa. Do mycia twarzy dobrze jest używać tylko przegotowanej wody bez mydła, wycierać twarz bardzo miękkim ręcznikiem, nie pocierając skóry. Z diety powinno się wykluczyć kawę, mocną herbatę, alkohol, ocet, musztardę, chrzan oraz ostre przyprawy.

Leczeniem trądziku zajmują się specjaliści Poradni Dermatologicznej  ETER-MED w Gdańsku.

Już dziś bez wychodzenia z domu możesz umówić na konsultację dermatologiczną!