Choroby skóry (dermatozy) są bardzo uciążliwymi dolegliwościami obejmującymi powierzchnię skóry. Powstają na powierzchni naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej, mieszków włosowych, przydatków oraz paznokci.
Ze względu na przyczyny występowania schorzeń skóry można wyróżnić m.in.:
- choroby bakteryjne (np. liszaj zakaźny)
- choroby wirusowe (np. opryszczka, półpasiec)
- choroby grzybiczne (np. grzybica stóp, grzybica paznokci)
- choroby alergiczne (np. atopowe zapalenie skóry
- choroby pasożytnicze (np. wszawica)
- choroby uwarunkowane genetycznie (np. bielactwo)
- choorby nowotworowe (np. czernika skóry)
Ze względu na lokalizację zmian skórnych można wyróżnić:
- choroby naczyniowe skóry (np. plamice)
- choroby gruczołów łojowych (np. trądzik)
- choroby gruczołów potowych (np. nadpotliwość)
- choroby włosów (np. łupież)
- choroby paznokci (np. grzybica paznokci)
- choroby błon śluzowych (np. nowotwory)
Najczęściej występujące choroby skóry
Łupież
Łupież jest częstym schorzeniem skóry owłosionej głowy. Występuje zazwyczaj u ludzi rasy białej, natomiast rzadko pojawia się u przedstawicieli rasy czarnej. Bezpośrednią przyczyną łupieżu jest przyśpieszone rogowacenie naskórka głowy. Łupież dzielimy na zwykły i tak zwany tłusty. Łupież zwykły ma postać drobno płatkowego złuszczania bez cech zapalnych. Drobne łuseczki barwy szaro srebrzystej odpadają samoistnie lub pod wpływem czesania. Zatrzymują się na włosach lub opadają na ubranie, które sprawia wrażenie posypanego mąką. W łupieżu tłustym natomiast, występują ogniska składające się z mocno przylegających żółtawych łusek, którym towarzyszy stan zapalny skóry oraz świąd.
Łupież pojawia się około 10 roku życia. Największe jego nasilenie występuje między 15 a 24 rokiem życia, a po 50 roku życia objawy choroby stopniowo maleją, nawet bez leczenia. Znany jest od dawna związek łupieżu z łojotokiem. Ostatnio dyskutowana jest także rola udziału grzybów drożdżopodobnych, szczególnie Pityrosporum ovale, w patogenezie łupieżu. Stwierdzono, że środki hamujące rozwój drożdżaków są skuteczne w leczeniu łupieżu. Łupież nie jest groźnym schorzeniem, a jedynie uporczywym. Wiele osób chce się go pozbyć głównie ze względów estetycznych. Dokuczliwy jest również towarzyszący mu łojotok, który zmusza do częstego, nawet codziennego mycia głowy. W związku z tym ważny jest obok leczenia farmakologicznego dobór odpowiedniego szamponu, który ma działanie wspomagające leczenie i zapobiegające nawrotom łupieżu.
Łupież pstry
Jest to łagodna grzybica skóry wywołana przez grzyby z rodzaju Pityrosporum. Czynnikiem sprzyjającym zakażeniu jest nadmierna potliwość. Zmiany umiejscowione są głównie na klatce piersiowej, szyi, plecach, oraz ramionach. Twarz zajęta bywa bardzo rzadko. Łupież pstry występuje w postaci różowo-brunatnych, łuszczących się plamek, które czasami mogą lekko swędzieć. Naświetlanie promieniami słonecznymi miejsc zaatakowanych łupieżem pstrym powoduje powstawanie odbarwień skóry w tych miejscach. Jest to związane z wytwarzaniem przez grzyba kwasu maleinowego, który ma działanie silnie wybielające. Stosując odpowiednie środki można pozbyć się tej dolegliwości. Leczenie należy prowadzić przez okres około 14 dni. Konieczne jest odkażenie bielizny w trakcie leczenia (gotowanie, prasowanie), jak również leczenie skóry owłosionej głowy, na której obecne są również zarodniki grzyba.
Wypadanie włosów (łysienie)
PRZYCZYNY WYPADANIA WŁOSÓW U KOBIET
Ogólna liczba włosów na głowie wynosi ok. 100 tyś. Włosy nie rosną w sposób ciągły jak paznokcie, lecz po pewnym czasie wypadają i zastępowane są nowymi. Czas trwania cyklu włosowego na głowie wynosi 3-5 lat, a w przypadku rzęs 3-5 miesięcy. Cykl włosowy dzieli się na 3 okresy:
- anagenowy, czyli wzrostu,
- katagenowy, czyli inwolucji. Trwa ok.2 tygodni, w czasie których następuje stopniowy zanik opuszki włosa,
- telogenowy, czyli spoczynku, trwa kilka miesięcy.
Cykle włosowe są u człowieka niezsynchronizowane w poszczególnych mieszkach, wskutek czego wymiana włosów odbywa się w sposób ciągły, prawie niezauważalny. Przyjmuje się, że wypadanie do 100 włosów na dobę jest procesem fizjologicznym. Zakłócenie równowagi między wypadaniem włosów, a ich odrostem powoduje ich nadmierną utratę. Pacjentki ze wzmożoną utratą włosów stanowią coraz wyższy odsetek chorych zgłaszających się do dermatologa.
Łysienie typu męskiego u kobiet
Może się pojawić między 15, a 45 rokiem życia. Wyróżniamy dwie postacie tego schorzenia: łysienie czołowe (pogłębienie kątów czołowych) oraz szczytowe na czubku głowy. W etiologii bierze się pod uwagę czynniki wewnątrzwydzielnicze, czyli przewagę androgenów nad estrogenami. Istotne znaczenie ma również czynnik genetyczny.
Łysienie w okresie przekwitania u kobiet
Objawia się rozległym przerzedzeniem włosów na szczycie głowy w okresie menopauzy. Łojotok, chociaż poprzednio istniał w tym okresie ustępuje i nie towarzyszy wypadaniu włosów. Zjawisko to ma podłoże hormonalne. Zaburzenia czynności tarczycy mogą być również przyczyną nadmiernego wypadania włosów.
W niedoczynności tarczycy włosy są cienkie, suche, przerzedzone, a skóra na całym ciele staje się sucha. W nadczynności tarczycy powstaje łysienie typu ograniczonego o cechach łysienia plackowatego lub łysienie rozlane.
Łysienie pozakaźne
Jest jednostką o odrębnej etiologii. Obecnie spotykane dość rzadko. Występuje w następstwie przebycia duru plamistego, brzusznego i niektórych postaci grypy. Również róża, gruźlica płuc, zapalenie płuc mogą być przyczyną tego stanu. Przypuszcza się, że tłem tego schorzenia jest uszkodzenie przez bakterie lub ich toksyny troficzno-autonomicznego układu nerwowego brodawki włosa. Również długotrwała gorączka może być przyczyną łysienia tego typu, jeżeli utrzymuje się przez dłuższy czas na poziomie 39,5 stopnia. Czynnikiem powodującym nadmierne wypadanie włosów może być także niedobór żelaza lub cynku w organizmie spowodowany zaburzeniami wchłaniania. Typy łysienia przedstawione powyżej są spowodowane czynnikami wewnątrzpochodnymi. Czynniki zewnątrzpochodne powodujące wypadanie włosów to najczęściej niewłaściwe, zbyt agresywne środki do upiększania włosów (farby, płyny do trwałej) lub fryzury powodujące tzw. łysienie obciążeniowe.
Łysienie męskie
Wielu panów zastanawia się czy jest skuteczny lek na łysienie. Utrata włosów u mężczyzn jest spowodowana przez męski hormon testosteron. Pod wpływem enzymu 5 alfa-reduktazy ulega on przekształceniu w dihydrotestosteron, który działa niszcząco na mieszki włosowe, szczególnie na czubku głowy.
Pod wpływem dihydrotestosteronu mieszki włosowe ulegają tak zwanej miniaturyzacji, w efekcie czego cykl włosowy skraca się, a włosy z normalnych stają się cienkie i meszkowe, a następnie całkowicie wypadają.
Łysienie męskie zwane również androgenowym występuje u większości mężczyzn w czwartej dekadzie życia, a niekiedy wcześniej. Trwała utrata owłosienia zwykle jest poprzedzona łojotokiem. Rozpoczyna się zazwyczaj od kątów czołowych i szczytu głowy. Istnieją pewne predyspozycje genetyczne do tego typu łysienia, dziedziczone po rodzinie, zarówno ze strony matki jak i ojca.
Łojotok
Łojotok owłosionej skóry głowy, czyli tak zwane popularnie “przetłuszczanie się” włosów jest dolegliwością bardzo rozpowszechnioną, trapiącą osoby zarówno młode jak i dojrzałe. Łojotok nie stanowi jakiejś określonej jednostki chorobowej, lecz jest pewnym wrodzonym stanem skóry spowodowanym wzmożonym wydzielaniem łoju przez gruczoły łojowe. Łojotokowi skóry głowy często towarzyszy łupież zwykły lub tłusty. Ponieważ łojotok jest związany z nadmierną czynnością gruczołów łojowych, nie ma radykalnego sposobu leczenia tego stanu. Dla lekarzy dermatologów jest to wciąż problem terapeutyczny, mimo wielu środków farmakologicznych i kosmetycznych dostępnych na rynku. Środkiem kosmetyczno- leczniczym dostępnym dla każdego są szampony. Podstawą składu każdego szamponu są detergenty czyli związki powierzchniowo czynne. Są to przeważnie dobrze pieniące się detergenty anionowe. Środki te mogą działać drażniąco na skórę głowy oraz oczy. Stosowane w nadmiernym stężeniu i zbyt często, uszkadzają cebulki włosowe powodując wypadanie włosów.
ŁOJOTOKOWE ZAPALENIE SKÓRY
Łojotokowe zapalenie skóry jest schorzeniem występującym u osób skłonnych do łojotoku. Atakuje najczęściej skórę głowy oraz twarz. Przebieg choroby jest przewlekły i nawrotowy.
Dolegliwość ta ma postać czerwonych łuszczących się ognisk, którym często towarzyszy świąd.
Zmiany mogą występować na głowie, na granicy skóry owłosionej, w brwiach, w okolicach przynosowych (tzw. motyl) i w fałdach nosa.
Skóra skłonna do łojotokowego zapalenia wymaga starannej pielęgnacji oraz odpowiedniego leczenia.
Łuszczyca
Łuszczyca jest jedną z najczęstszych chorób skóry. W Europie choruje na nią 3 do 5% populacji. Jej istotę stanowi nadmierne i nieprawidłowe rogowacenie komórek naskórka. Jest schorzeniem przewlekłym z predyspozycją genetyczną. Występuje często rodzinnie, ale sposób dziedziczenia jest niejasny. Jeżeli choruje dwoje rodziców, prawdopodobieństwo wystąpienia jej u dziecka wynosi ok. 70%.
Zmiany skórne w łuszczycy polegają na wysiewie płaskich, czerwonawych ognisk pokrytych grubą biało-srebrzystą łuską. Wielkość wykwitów jest różna, od jednego do kilkunastu centymetrów. Zazwyczaj są koliste, powiększają się obwodowo. Mogą być rozsiane na całej skórze, najczęściej jednak występują w okolicy łokci i kolan oraz w okolicy krzyżowej i na skórze owłosionej głowy.
Zmiany na głowie mogą tworzyć zlewne ogniska, pokryte nawarstwionymi łuskami. Czasami przechodzą na skórę czoła. Często są jedynym objawem łuszczycy.
Mimo, że mają charakter długotrwały, nie powodują wyłysienia. Leczenie zmian w obrębie skóry owłosionej jest dużym problemem terapeutycznym. Preparaty lecznicze powinny być skuteczne oraz mieć dobre właściwości kosmetyczne, umożliwiające pacjentowi normalne funkcjonowanie w życiu codziennym i pracy zawodowej.
Łuszczyca ma charakter przewlekły, nawrotowy. Czynnikiem wywołującym wysiew jest często angina lub grypa. Charakterystyczną cechą aktywnej choroby jest wysiew zmian łuszczycowych wzdłuż linii zadrapania naskórka, po 8-14 dniach od zaistnienia urazu.
W leczeniu łuszczycy duże znaczenie ma tak zwane leczenie klimatyczne czyli kąpiele morskie i słoneczne. W domu kąpiele morskie można zastąpić kąpielami w soli kuchennej lub iwonickiej w stężeniu ok. 6%. Temperatura solanki powinna wynosić 37 stopni, a czas kąpieli 15 min.
Zamiast kąpieli słonecznych można stosować fototerapię czyli naświetlanie promieniami UVB.
Przed rozpoczęciem jakiegokolwiek leczenia należy usunąć z ognisk łuszczycowych łuskę, używając do tego specjalnych maści zmiękczających.
Pielęgnacja włosów
Wygląd naszych włosów zależy od czynników genetycznych, od sposobu pielęgnacji oraz od ogólnego stanu zdrowia.
Grubość włosów, kolor oraz gęstość są zdeterminowane genetycznie i na to nie mamy wpływu.
Poprzez właściwą pielęgnację oraz sposób odżywiania możemy poprawić wygląd włosów, nawet jeśli są cienkie z natury.
Włosy zdrowe, prawidłowo pielęgnowane mają połysk i są elastyczne, gładkie, nie łamią się i nie mają rozdwojonych koniuszków.
Włosy powinno się myć dwa do trzech razy w tygodniu. Codzienne mycie zaburza mikroflorę skóry na głowie, może wywołać podrażnienie skóry i świąd.
Należy używać dobrych, odpowiednio dobranych szamponów. Dobry szampon charakteryzuje się tym, że nie ma intensywnego koloru ani zapachu, zawiera jedynie delikatną bazę myjącą. Po myciu dobrze jest spłukać włosy wodą z dodatkiem soku z cytryny, który zmiękcza wodę, nadaje włosom połysk oraz przywraca prawidłowe pH skóry.
Podczas mycia dobrze jest zrobić masaż skóry głowy opuszkami palców. Poprawia to ukrwienie skóry głowy i sprzyja lepszemu odżywieniu cebulek włosowych. Wiele osób, którym wypadają włosy unika masażu ręcznego lub szczotką w obawie przed zwiększoną utratą włosów. Nic bardziej mylnego, to właśnie brak masażu sprzyja wypadaniu włosów.
Wszelkie zabiegi fryzjerskie takie jak: farbowanie, rozjaśnianie czy trwała ondulacja niszczą włosy, sprawiają, że staja się one suche, szorstkie i łamliwe. Nie należy farbować włosów i wykonywać trwałej w tym samym dniu. Włosy poddane takim zabiegom należy myć szczególnie delikatnym szamponem, po myciu nakładać odżywkę a w lecie chronić przed słońcem, ponieważ suche włosy są szczególnie wrażliwe na promienie UV.
Bielactwo
Bielactwo jest to ograniczony brak barwnika w skórze w postaci białych plam różnej wielkości i kształtu, zazwyczaj z przebarwieniem na obwodzie. Schorzenie to spowodowane jest rozpadem melanocytów, czyli komórek wytwarzających barwnik skóry – melaninę. Plamy bielacze pod wpływem słońca stają się czerwone, nigdy brązowe. Przy nadmiernym opalaniu bez ochrony mogą ulec nawet oparzeniu.
Bielactwo jest dosyć rozpowszechnione bo dotyczy około 1 do 2% ludzi. Występuje w każdym okresie życia, nawet we wczesnym dzieciństwie. Najczęstsze umiejscowienie zmian to okolica oczu i ust, grzbiety dłoni i okolica pach.
Przyczyny powstawania bielactwa nie są znane. Często schorzenie to występuje rodzinnie. Może być też sprowokowane przez silne nasłonecznienie.
Bielactwo jest wielkim problemem dermatologii, ponieważ mimo że nie sprawia dolegliwości i nie zagraża zdrowiu, wpływa depresyjnie na psychikę pacjenta. Stanowi defekt kosmetyczny ze względu na widoczność zmian.
Postępowanie z chorym na bielactwo
Z pacjentem chorym na bielactwo można postępować dwutorowo: można go leczyć aktywnie lub stosować tak zwany kamuflaż kosmetyczny.
Kamuflaż kosmetyczny polega na tuszowaniu plam bielaczych przy pomocy samoopalaczy lub przyciemniaczy w kolorze dobranym do skóry. Preparaty te są niezmywalne woda. Usuwa się je specjalnym zmywaczem.
Przebarwienia
Przebarwienia czyli ostuda lub melasma, są to nieregularne, ostro odgraniczone brązowe plamy umiejscowione na twarzy. Występują głównie u kobiet.
Najczęstsza lokalizacja zmian to czoło, policzki (partie pod oczami) oraz warga górna.
Zmiany mogą pojawiać się w czasie ciąży, podczas stosowania środków antykoncepcyjnych lub samoistnie po ekspozycji na słońce.
Leczenie przebarwień polega na stosowaniu latem pełnej ochrony przed słońcem w postaci kremów z wysokim filtrem. Zimą natomiast prowadzi się terapię złuszczającą w postaci peelingów dermatologicznych typu soft, połączoną ze stosowaniem w domu kremów wybielających.
Rozstępy
Rozstępy skórne występują na brzuchu, pośladkach, udach, piersiach i ramionach. Czasami pojawiają się na plecach, szczególnie u osób szybko rosnących. Przyczyną ich powstawania jest wrodzona słabość włókien sprężystych i kolagenowych skóry, której towarzyszy nadmierne jej rozciąganie związane z gwałtowną zmianą masy ciała.
W związku z tym rozstępy pojawiają się:
- u młodzieży obojga płci w okresie dojrzewania
- u 90% kobiet w ciąży
- u osób które przytyły w krótkim okresie czasu
- u mężczyzn intensywnie ćwiczących na siłowni (np.ramiona)
Rozstępy mogą pojawiać się również na skutek zaburzeń hormonalnych, głównie podwyższonego poziomu kortyzonu we krwi. Stan ten występuje u osób leczonych przewlekle sterydami oraz cierpiących na nadczynność kory nadnerczy czyli zespół Cushinga. Jest to osobna grupa rozstępów występująca niezależnie od wrodzonych predyspozycji skóry.
Sucha skóra
Zewnętrzna część naskórka nosi nazwę warstwy rogowej. Jej zadaniem jest ochrona skóry przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Komórki tej warstwy złuszczają się i odnawiają w sposób ciągły.
Prawidłowe funkcjonowanie skóry jest możliwe wówczas, gdy warstwa rogowa zawiera optymalną ilość wody oraz lipidów, czyli związków tłuszczowych.
Lipidy naskórka są wybitnie hydrofilne – zatrzymują wodę w naskórku, przyczyniając się do lepszego nawilżenia skóry. Skóra prawidłowo nawilżona jest elastyczna, gładka, skóra sucha natomiast jest szorstka i łuszczy się w sposób widoczny.
Suchość skóry jest rozpowszechnioną dolegliwością, nasilającą się szczególnie w zimie.
Przyczyną suchości jest niedobór lipidów i wody w naskórku. Stan ten może być wywołany przez takie czynniki jak:
- niewystarczająca produkcja łoju
- nadmierne opalanie się
- niewłaściwa, agresywna pielęgnacja skóry
- przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach
- choroby skóry takie jak atopia, łuszczyca, zaburzenia rogowacenia
Do pielęgnacji suchej i wrażliwej skóry dobrze jest używać odpowiednich dermokosmetyków kupowanych w aptekach. Nie wskazane są codzienne kąpiele w wannie, szczególnie gdy woda jest twarda i mocno chlorowana. Również zwykłe płyny do kąpieli działają na skórę wysuszająco i podrażniająco. W związku z tym lepiej myć się na co dzień pod prysznicem, a kąpać raz lub dwa razy w tygodniu. Do mycia należy używać delikatnych, hipoalergicznych żeli, a na noc natłuszczać skórę odpowiednimi preparatami, co ważne jest szczególnie zimą.
Te i inne problemy skóry możesz leczyć w naszej Poradni Dermatologicznej w Wielospecjalistycznej Przychodni ETER-MED
