Choroba Alzheimera – neurodegeneracyjna choroba starszych ludzi
Choroba Alzheimera (z łac. Morbus Alzheimer), jest nieuleczalną i postępującą chorobą neurodegeneracyjną, która w efekcie prowadzi do śmierci pacjenta. Proces chorobowy uszkadza korę mózgową, prowadząc do zaburzeń poznawczych, zaburzeń orientacji, koncentracji, mowy, słuchu i myślenia abstrakcyjnego, w efekcie czego dochodzi do zaniku mózgu. Ta najczęstsza postać otępienia dotyczy głównie osób starszych, które ukończyły 65 rok życia, choć jej pierwsze objawy mogą wystąpić również wcześniej. Statystyki podają, że z chorobą Alzheimera częściej zmagają się kobiety, szczególnie te, które ukończyły 85 rok życia.
Przyczyny choroby Alzheimera
Naukowcy dowiedli, że choroba ma związek z odkładaniem się w mózgu dwóch rodzajów białek: białka tau, odkładającego się neuronach i beta-amyloidu, odkładającego się w przestrzeniach międzykomórkowych. W efekcie tych działań dochodzi do zaburzeń funkcjonowania neuronów w mózgu, które stopniowo ulegają degeneracji i z czasem obumierają.
Jednoznaczna przyczyna zachorowania na Alzheimera nie została określona, jednak można wymienić czynniki ryzyka, mające związek z jej rozwojem. Są to:
- Predyspozycje genetyczne,
- Niskie wykształcenie,
- Wiek – najczęściej chorują osoby starsze, powyżej 65 roku życia,
- Nadciśnienie tętnicze,
- Cukrzyca,
- Wysoki poziom cholesterolu LDL,
- Zakażenie wirusem opryszczki,
- Urazy głowy,
- Zaawansowany wiek matki przy porodzie.
Jak się objawia Alzheimer
Objawy choroby uzależnione sa od stopnia jej zaawansowania i różnią się od siebie zarówno charakterem, jak i nasileniem dolegliwości.
Wczesne stadium choroby – Otępienie łagodne
Pierwsze stadium Alzheimera trwa zazwyczaj od roku do około 5 lat. Początek choroby jest dość niewinny, objawy nie są zbyt niepokojące i zazwyczaj chorzy i ich najbliżsi nie przykładają do nich zbyt dużej uwagi.
Dolegliwości wczesnego stadium choroby to np.:
- Zaburzenia koncentracji,
- Utrata świeżej pamięci,
- Problemy z zapamiętywaniem bieżących informacji,
- Kłopoty z czytaniem,
- Problemy językowe, m.in. gubienie słów czy mylenie słów,
- Trudności w nazywaniu przedmiotów,
- Brak precyzyjności języka,
- Powtarzanie wciąż tych samych pytań,
- Depresja,
- Drażliwość,
- Wahania nastroju,
- Zaburzenia osobowości,
- Ograniczenie spotkań towarzyskich,
- Ograniczenie aktywności,
- Rezygnacja z hobby,
- Nieprzywiązywanie uwagi do własnego wyglądu,
- Łatwowierność (wykorzystywana np. przez oszustów czy telemarketerów),
- Nieuzasadniona podejrzliwość.
Pośrednie stadium choroby – Otępienie średniozaawansowane
Drugie stadium Alzheimera trwa od około 2 do 12 lat. Objawy towarzyszące to np.:
- Narastające problemy z pamięcią,
- Chorzy nie pamiętają świeżych, ale też dawnych zdarzeń,
- Chorzy nie pamiętają imion swoich bliskich,
- Zaburzenia orientacji,
- Chorzy mylą piętra, mają problem z trafieniem do własnego domu, do pokoju, łazienki,
- Wędrowanie bez celu,,
- Narastające zaburzenia mowy,
- Zaburzenia słuchu,
- Zaburzenia pisania,
- Nietypowe zachowania (często psychotyczne),
- Zachowania agresywne,
- Zaburzenia snu,
- Halucynacje, urojenia i omamy,
- Chorzy płaczą lub śmieją się bez powodu,
- Chorzy nie myją się i nie jedzą samodzielnie.
Ciężkie stadium choroby – Otępienie bardzo zaawansowane
Trzecie stadium choroby trwa od 2 do około 4 lat. Statystyki podają, że od rozpoznania pierwszych objawów, chorzy na Alzheimera żyją do około 10 lat.
- Nierozpoznawania pór dnia,
- Nierozpoznawanie osób z najbliższego otoczenia, nawet swojego opiekuna,
- Problemy z połykaniem i jedzeniem (prowadzące nawet do wyniszczenia organizmu),
- Zaburzenia ruchowe,
- Trudności z chodzeniem,
- Trudności z wypowiedzeniem pojedynczych słów,
- Częste upadki,
- Utrata kontroli nad zwieraczami,
- Odleżyny,,
- Śpiączka, która niejednokrotnie doprowadza do śmierci ( najczęściej w wyniku infekcji),
- Drgawki, drżenie rąk, przykurcze mięśni.
- Chorzy nie wiedzą kim są,
- Chorzy są niezdolni do samodzielnego wykonywania prostych czynności,
- Chorzy nie chcą wstać z łóżka, większość dnia leżą lub siedzą w fotelu.
Diagnostyka choroby Alzheimera
Rozpoznanie choroby Alzheimera najlepiej jest rozpocząć od konsultacji u lekarza rodzinnego. Podczas wizyty lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem, a jeśli jest taka możliwość – również z jego rodziną. To internista może skierować pacjenta do innego specjalisty, który zajmuje się diagnostyką i leczeniem Alzheimera: neurologa, geriatry lub psychiatry. Na konsultacje lekarskie warto jest się umówić do Centrum Medycznego Eter-Med w Gdańsku, gdzie na pacjentów czekają wykwalifikowani i doświadczeni specjaliści.
Nie ma badania, które jednoznacznie potwierdziłoby wczesne stadium choroby Alzheimera. Należy jednak wiedzieć, że im wcześniej postawione jest rozpoznanie, tym szersza jest diagnostyka. Rozpoznanie tego schorzenia rozpoczyna się przede wszystkim od obserwacji pacjenta i wykluczenia innych chorób oraz dolegliwości, które charakteryzują się podobnymi objawami.
Istotne znacznie dla rozpoznania choroby ma przeprowadzenie testów psychologicznych:
- MMSE – Mini Mental State Examination – przy użyciu prostych pytań, sprawdza się zdolność postrzegania i przypominania, możliwości pacjenta w zakresie mowy, orientacji, koncentracji. Badanie trwa około 10 minut.
- CDT – Clock Drawing Test –test rysowania zegara – jest to test przesiewowy, który pozwala odpowiedzieć na pytanie czy osoba starsza mająca zaburzenia pamięci wymaga dalszej diagnostyki w kierunku choroby Alzheimera. Test ocenia procesy wzrokowo-przestrzenne, funkcje poznawcze, myślenie abstrakcyjno –pojęciowe.
- Dem Tect – Dementia Detection – jest to metoda umożliwiająca kontrolę postępu choroby, wykrywa demencję, której pochodzenie może wynikać z zachorowania na chorobę Alzheimera. Badanie trwa od 8 do 10 minut.
- CVLT – The California Verbal Learning Test – jest to test służący do wieloaspektowej analizy zdolności pamięciowych chorego, a także analizy umiejętności uczenia się.
Pomocne w wykryciu Alzheimera są także badania obrazowe oraz badania laboratoryjne. Nowoczesna diagnostyka choroby obejmuje badania obrazowe:
- Tomografię komputerową,
- Rezonans magnetyczny,
- SPECT – tomografia emisyjna pojedynczego fotonu głowy,
- PET – pozytronowa tomografia emisyjna,
- EEG – elektroencefalografia,
- Badanie USG dopplerowskie naczyń krwionośnych głowy.
Lekarz może skierować pacjenta również na badania laboratoryjne, które pozwalają na diagnozowanie zespołów otępiennych i wykluczenie innych problemów zdrowotnych. Są to zarówno badania hematologiczne, badania ogólne, badania biochemiczne, jak i badania serologiczne. Wykonuje się badania takie jak:
- Morfologia krwi z automatycznym rozmazem,
- Badanie ogólne moczu,
- OB,
- Hematokryt,
- Płytki krwi,
- Lipidogram,
- Cholesterol całkowity,
- Kreatynina,
- Mocznik,
- Poziom witaminy B12,
- Poziom kwasu foliowego,
- ASPAT,
- ALAT,
- USR,
- HIV,
- Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Leczenie choroby Alzheimera
Kiedy choroba zostanie zdiagnozowana rozpoczyna się terapię. Ponieważ nie opracowano metod leczenia, ani zatrzymania postępu Alzheimera, terapia obejmuje jedynie leczenie objawowe oraz przyczynowe. Jedną z metod jest farmakoterapia środkami zwiększającymi stężenie acetycholiny (neuroprzekaźnika) w mózgu. Są to leki takie jak: galantamina, rywastygmina, donopezil. Leki te nie powstrzymują postępu choroby, ale poprawiają pamięć i ogólne funkcje poznawcze. Lekarze przepisują też pacjentom leki nootropowe (np. piracetam, winpocetyna, nicergolina), środki przeciwdepresyjne, przeciwlękowe, antypsychotyczne, nasenne.
