Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów zarówno w Polsce, jak i na świecie. Umieralność z tego powodu w Polsce należy do najwyższych w regionie europejskim.
W 2001 roku choroby te były przyczyną zgonu ponad 173 tysięcy osób w naszym kraju, dając współczynnik zgonów równy 44,9 na 10 tysięcy mieszkańców. Warto zauważyć, że był on wyższy dla kobiet (45,9) niż dla mężczyzn (44,1).
Badania epidemiologiczne i socjomedyczne pokazują, że ważną rolę w rozwoju chorób układu krążenia odgrywają niektóre wzorce zachowań składające się na współczesny styl życia. Są to: niewłaściwe odżywianie się , mała aktywność ruchowa, palenie papierosów, picie alkoholu, stres. Wzorce te powtarzane przez dłuższy okres czasu mogą prowadzić do zaburzeń biochemicznych i fizjologicznych u człowieka, m.in. do dyslipidemii, otyłości, cukrzycy, czy nadciśnienia tętniczego krwi. Te niewłaściwe zachowania oraz wywołane przez nie zaburzenia biochemiczne określane są jako czynniki ryzyka.
Światowa Organizacja Zdrowia uznała następujące czynniki ryzyka jako najistotniejsze w przypadku chorób układu krążenia:
- nadciśnienie tętnicze krwi (wartość RR > 140/90 mmHg),
- zaburzenia gospodarki lipidowej (podwyższone stężenie we krwi cholesterolu całkowitego, LDL-cholesterolu, triglicerydów i niskie stężenie HDL-cholesterolu),
- palenie tytoniu,
- niska aktywność ruchowa,
- nadwaga i otyłość,
- upośledzona tolerancja glukozy,
- wzrost stężenia fibrynogenu,
- wzrost stężenia kwasu moczowego,
- nadmierny stres,
- nieracjonalne odżywianie,
- wiek,
- płeć męska,
- obciążenia genetyczne.
Oddziałując na czynniki ryzyka można uzyskać obniżenie zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia:
- obniżenie stężenia cholesterolu, zwłaszcza LDL-cholesterolu zmniejsza o 1% umieralność na chorobę wieńcową, o 2%, powoduje zatrzymanie progresji, a nawet regresję miażdżycy tętnic wieńcowych,
- zaprzestanie palenia sprawia, że ryzyko zawału serca po ok. 10 latach niepalenia jest takie jak u osoby nigdy nie palącej,
- obniżenie średniego ciśnienia rozkurczowego o 5-6 mmHg powoduje zmniejszenie umieralności ogólnej o 7%, umieralności z powodu udaru mózgu o 14%, a z powodu choroby wieńcowej o 9%,
- obniżenie izolowanego ciśnienia skurczowego powoduje zmniejszenie ryzyka udaru mózgu o 28-30%, a zawału mięśnia sercowego o 20-23%.
Do najczęściej występujących chorób układu krążenia zalicza się:
Nadciśnienie tętnicze (z łac. hypertonia arterialis)
Za prawidłowe ciśnienie uważa się wartość 120/80 mm Hg. Nadciśnienie tętnicze to stan, w którym ciśnienie skurczowe przekracza 140 mmHg, a rozkurczowe 90 mmHg. Wyniki pomiarów ciśnienia mogą różnić się w zależności od pory dnia, wysiłku fizycznego czy stanu emocjonalnego.
Objawy nadciśnienia tętniczego:
- drętwienie i mrowienie w kończynach
- dezorientacja
- senność
- ból głowy
- krwawienie z nosa
- ból w klatce piersiowej
- duszność
- kaszel z odpluwaniem krwi
Nadciśnienie tętnicze leczy się metodami farmakologicznymi, zmianą trybu życia (np. rezygnacja z alkoholu i papierosów), wprowadzeniem odpowiedniej diety (np. ograniczenie soli, smażonych potraw). Bardzo istotna jest codzienna kontrola ciśnienia tętniczego.
Miażdżyca (z łac. atheromatosis)
Jest to stan występujący już w dzieciństwie i postępujący z biegiem lat. Polega na stopniowym stwardnieniu ścian naczyń krwionośnych i zwężeniu ich światła. Zmiany miażdżycowe mają podłoże zapalne i prowadzą do gromadzenia się w ścianach naczyń lipidów, cholesterolu (głównego budulca blaszek miażdżycowych), kolagenu i złogów wapnia. Blaszka miażdżycowa może ograniczyć przepływ krwi w naczyniach, a jeśli dojdzie do jej pęknięcia, efektem może być całkowite zamknięcie tętnicy.
Objawy miażdżycy uzależnione są od stopnia i lokalizacji zmian miażdżycowych. Mogą to być:
- duszności
- ból dusznicowy
- zaburzenia rytmu serca
- chromanie przestankowe
- ból łydek (np. po spacerze)
Leczenie i zapobieganie zmianom miażdzycowym opiera się na metodach farmakologicznych, kontrolowaniu ciśnienia krwi, zwiększeniu aktywności fizycznej, wprowadzeniu odpowiedniej diety i rezygnacji z używek.
Udar mózgu ( z łac. insultus cerebri)
Jest to ogniskowe lub globalne zaburzenie czynności mózgu spowodowane zaburzeniami przepływu krwi przez naczynia mózgowe, bądź powstałe w wyniku zmian zakrzepowo-zatorowych. Może wystapić udar niedokrwienny lub udar krwotoczny.
Objawy udaru uzaleznione są od miejsca oraz rozległości uszkodzenia mózgu i mogą to być:
- sztywnienie kończyn
- jednostronne zaburzenia widzenia
- osłabienie siły kończyny (górnej lub dolnej)
- trudności w mówieniu i problemy ze zrozumieniem mowy
- ból, zawroty głowy
Leczenie pacjentów poudarowych opiera się na przyjmowaniu odpowiednich leków, a także na rehabilitacji indywidualnie dostosowanej do potrzeb pacjenta. Istotne znaczenie ma również rzucenie papierosów i alkoholu, odpowiednia dieta oraz umiarkowany wysiłek fizyczny.
Zawał mięśnia sercowego (z łac. infarctus myocardii)
Zawał serca, nazywany także atakiem serca jest stanem, do którego dochodzi w momencie zamknięcia naczynia krwionośnego w sercu, przez co krew, a tym samym tlen nie ma możliwości dotarcia do mięśnia sercowego. Doprowadza to do powstania nieodwracalnego stanu – martwicy odciętego fragmentu serca. Po pewnym czasie od zawału miejsce komórek mięśnia serca zajmuje tkanka łączna i tworzy się tzw. blizna pozawałowa.
Objawy zawału:
- tępy ból w klatce piersiowej
- ból zamostkowy
- uczucie duszności
- uczucie lęku i niepokoju
- tzw. zimne poty
- ból promieniujący do żuchwy, pleców, barków, nadbrzusza.
Niewydolność serca (z łac. insufficiaentia cordis)
Jest to zespół dolegliwości, w wyniku których układ krążenia częściowo traci zdolność do zaopatrywania organizmu w tlen oraz substancje odżywcze, doprowadzając do ich niedokrwienia. W wyniku tej choroby dochodzi do zaburzeń zdolności serca do pompowania krwi, a tym samym utrzymywaniu prawidłowego przepływu krwi.
Objawy niewydolności serca:
- osłabienie organizmu
- łatwe męczenie się
- duszności mogące wystąpić o każdej porze dnia
- obrzęki
- powiększenie obwodu brzucha
- przybór masy ciała związane z zatrzymaniem płynów w organizmie
- suchy kaszel
Leczenie niewydolności serca opiera się na leczeniu farmakologicznym, a przede wszystkim na usunięciu przyczyny schorzenia. W skrajnych przypadkach lekarze wykonują nawet transplantację serca.
Choroba niedokrwienna serca (z łac. morbus ischaemicus cordis)
Schorzenie znane jako choroba wieńcowa jest jedną z najczęstszych chorób serca w Europie. Jest to zespół chorobowy, polegający na niedostatecznym ukrwieniu oraz niedostatecznym zaopatrzeniu serca w tlen. Chorobę wieńcową najczęściej wywołuje miażdżyca naczyń wieńcowych, a czynnikami ryzyka sprzyjającymi zachorowaniu są m.in. nadciśnienie tętnicze, wysokie stężenie cholesterolu we krwi, cukrzyca, otyłość brzuszna, palenie papierosów, siedzący tryb życia.
Objawy choroby wieńcowej:
- ból w klatce piersiowej (tzw. ból dławicowy)
- kołatanie serca
- duszność
- zmęczenie
- omdlenia
Leczenie choroby wieńcowej polega na leczeniu farmakologicznym, likwidowaniu przyczyny zachorowania (np. rzucenie papierosów, zmiana diety i stylu życia), jak również leczeniu zabiegowym.
Nerwica serca
Jest schorzeniem zaliczanym do grupy nerwic narządowych, tzn. chorób objawiających się zaburzeniami pracy poszczególnych narządów i układów. Spowodowana jest nadwrażliwością mięśnia sercowego na stres, lęk i różnego rodzaju bodźce nerwowe. W sytuacji kiedy mięsień sercowy jest nadmiernie pobudzany (w wyniku produkcji adrenaliny, noradrenaliny, kortyzolu), nawet najmniejszy bodziec może zaburzyć jego pracę.
Objawy nerwicy serca często przypominają objawy zawału:
- ból w klatce piersiowej
- uczucie gniecenia w klatce piersiowej
- kołatanie serca
- duszności
- trudności z zasypianiem
Podstawową metodą leczenia nerwicy serca jest zmiana stylu życia, a przede wszystkim unikanie sytuacji stresowych. Duże znaczenie ma też zwiększenie aktywności fizycznej, jak i efektywny odpoczynek. Często leczenie łączy się z przyjmowaniem środków farmakologicznych.
Choroby kardiologiczne są bardzo niebezpiecznymi schorzeniami, dlatego niezwykle ważne jest ich wczesne rozpoznanie i leczenie.
Już dziś umów się na konsultację kardiologiczną w Poradni Kardiologicznej Centrum Medycznym Eter-Med w Gdańsku. Oprócz konsultacji lekarskich dla dorosłych, Poradnia oferuje szereg badań mających na celu pełną diagnostykę kardiologiczną.
Wśród badań przeprowadzanych w Poradni Kardiologicznej ETER-MED można wymienić:
Holter EKG (próby wysiłkowe) 24 h
Holter EKG ekspresowy opis (do 4 godzin)
Ergospirometria z oznaczeniem mleczanów
Dobra Poradnia Kardiologiczna w Gdańsku
