Jak bardzo groźny jest niski poziom witaminy D?
Witamina D ma dwie postacie – cholekalcyferol oraz ergokalcyferol. Ten pierwszy jest syntetyzowany w skórze lub pozyskiwany z pożywienia, ergokalcyferol zaś powstaje z ergosterolu występującego w drożdżach i grzybach kapeluszowych. Obie postacie witaminy D podlegają dalszym przemianom do związków wykazujących działanie podobne do hormonów.
Warto wiedzieć, że witamina D jest inna niż wszystkie inne witaminy. Właściwie można pokusić się o stwierdzenie, że jest to właśnie hormon – hormon steroidowy. W strefie klimatycznej, w której żyjemy bardzo ważne jest uzupełnianie niedoborów witaminy D. Niestety w dalszym ciągu jesteśmy nieświadomi tego jakie konsekwencje zdrowotne niosą za sobą braki tej witaminy i do jak groźnych powikłań mogą się przyczynić. Jednak trzeba uważać, ponieważ również nadmiar witaminy D wiąże się z dużą ilością problemów zdrowotnych.
Witamina D, nazywana też witaminą słońca powstaje przede wszystkim w efekcie kontaktu skóry ze słońcem. Niestety nasz klimat cały czas się zmienia i o słońce nie jest tak łatwo. A nawet jeśli lato jest gorące, to najczęściej wchłanianie witaminy D zaburzone jest przez używanie kremów z filtrami ochronnymi. W okresie jesienno-zimowym ilość naturalnej witaminy słońca jest mocno ograniczona, dlatego istotne jest spożywanie jej z pokarmem, a w razie potrzeby również dodatkowa suplementacja.
Jaka jest rola witaminy D w naszym organizmie?
Witamina D3 wspiera prawidłowy rozwój i mineralizację kości, wspomaga proces kostnienia i prawidłowe działanie układu;
- mięśniowego,
- krążenia,
- immunologicznego
- nerwowego.
Ponadto, zapobiega krzywicy u dzieci oraz reguluje poziom wapnia we krwi. Przyczynia się do zwiększania masy mięśniowej. Dzięki witaminie D możemy cieszyć się zdrowymi i mocnymi zębami. Zapobiega również tworzeniu się komórek nowotworowych. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Wspomaga wchłanianie wapnia i fosforu oraz zmniejsza ryzyko osteoporozy.
Jakie są konsekwencje niedoboru witaminy D3?
1. Zaburza funkcjonowanie układu immunologicznego.
Częściej chorujemy, trudniej przechodzimy infekcje, jesteśmy bardziej narażeni na zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze.
2.Rozwój osteoporozy.
Inaczej mówiąc, przyczynia się do stopniowego ubytku masy kostnej – szczególnie u osób starszych. Badania przeprowadzone przez naukowców wykazały, że osoby, które przyjmują suplementy z witaminą D są mniej narażone na upadki i złamania. Co więcej, udowodniono, że u zdrowych kobiet i mężczyzn po 64 roku życia, którzy stosowali suplementację tej witaminy w ilości 700 IU, a także przyjmowali przynajmniej 500mg wapnia dziennie, ryzyko złamań (innych niż złamania kręgów kręgosłupa) zmniejszyło się aż o połowę. Niedostateczna ilość witaminy D3 może doprowadzić również do osteomalacji – schorzenia podobnego do krzywicy, które polega na rozmiękaniu kości. Zarówno osteoporoza, jak i osteomalacja mają związek z osłabieniem kości. Niedobór witaminy D wywołuje spadek poziomu wapnia oraz fosforu w osoczu krwi, jak również wzrost aktywności fosfatazy alkalicznej, co prowadzi to do demineralizacji kości.
3. Zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego.
Niedostateczna ilość witaminy D może być przyczyną podwyższonego ciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, niewydolności krążenia, udaru, jak również powstawania licznych zakrzepów i chorób układu krążenia. Badania naukowe dowiodły, że mężczyźni, u których rozpoznano niedobór witaminy D, są dwukrotnie bardziej narażeni na zawał serca czy chorobę wieńcową, niż osoby z prawidłową ilością witaminy w organizmie.
4. Zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę.
Witamina D ma istotny wpływ na komórki beta wysp trzustkowych, jak również wydzielanie insuliny. Jej niedobór związany z zaburzeniami tolerancji glukozy sprzyja zachorowaniu na cukrzycę typu 2 oraz cukrzycę typu 1. Warto wiedzieć, że już nawet 18-119 nmol/L poprawia stan osób z insulinoodpornością.
5. Przyczynia się do zachorowania na chorobę Alzheimera.
Badania przeprowadzone przez naukowców University of Exeter dowiodły, że istnieje związek pomiędzy niskim stężeniem witaminy D w organizmie, a zaburzeniami funkcji poznawczych u osób w podeszłym wieku. Dowiedziono, że osoby, które nawet w młodym wieku zmagały się ze zbyt małą ilością tej witaminy, w przyszłości są bardziej narażone na otępienie i chorobę Alzheimera. Zaskakujący jest również fakt, w którym stwierdza się, że nawet niewielki niedobór witaminy D, powoduje wzrost ryzyka otępienia o ponad 50 procent. Kiedy wskaźnik ten wzrasta, ryzyko zachorowania na Alzhaimera również jest większe i wynosi aż 122 procent.
6. Jest jedną z przyczyn powstawania nowotworów.
Amerykańscy naukowcy przeprowadzili szereg badań, które pozwoliły zauważyć znaczny związek niedoboru witaminy D z nowotworem prostaty. Zauważono, że mężczyźni, którzy mieli zbyt niskie stężenie powyższej witaminy, wykazali podwyższony poziom markerów raka prostaty i większe ryzyko zachorowania na nowotwór. Inni naukowcy udowodnili związek niedoboru witaminy D z rakiem piersi, rakiem jajnika i rakiem okrężnicy. Co więcej, udokumentowano nie tylko to, że zbyt niskie stężenie witaminy może się przyczynić do zachorowania na raka, ale przede wszystkim odpowiednia podaż witaminy D pozwala leczyć i zahamować postęp choroby. Naukowcy twierdzą też, że w krajach gdzie jest duże nasłonecznienie, zachorowanie na nowotwór jest minimalne.
Warto również wiedzieć, że braki witaminy D przyczyniają się do: chorób zębów i przyzębia, przyspieszenia procesów starzenia się skóry i organizmu, wypadania włosów, łamania się paznokci.
Odpowiednia ilość witaminy D w organizmie ma również istotne znaczenie dla prawidłowo przebiegającej ciąży, życia płodowego, a także zdrowia i rozwoju dzieci. Niedobór witaminy może być przyczyną trudności z zajściem w ciążę, a nawet bezpłodnością. Mogą również wystąpić komplikacje w przebiegu ciąży. Zbyt niskie stężenie witamy D u kobiet ciężarnych może przyczynić się do zaburzeń rozwoju układu nerwowego dziecka, jak również niektórych chorób psychiatrycznych.
Niemowlęta zmagające się z niedoborami witaminy D może charakteryzować spłaszczona główka (co ma związek z rozmiękaniem kości), pojawiające się guzy czołowe czy zbyt późno zrastające się ciemiączko.
Skutkiem niedoboru witaminy D u dzieci jest także krzywica, która pojawia się najczęściej pomiędzy 3 a 24 miesiącem życia. Braki witaminy upośledzają procesy wchłaniania wapnia z jelita, zwiększają wydalanie fosforanów i prowadzą do spadku poziomu wapnia w organizmie, co przekłada się na odwapnienie kości i krzywicę. Rozpoznanie tej choroby wcale nie jest trudne, a objawy są dość charakterystyczne. Wśród nich można wyróżnić: zahamowanie wzrostu, odkształcenia kości czaszki, rozmiękanie kości czaszki, spłaszczoną potylicę, szpotawe kolana, płaskostopie, wady kręgosłupa, zniekształcenia klatki piersiowej, jak również problemy z uzębieniem.
Objawami zbyt niskiego stężenia witaminy D w organizmie są m.in. :
- bóle kostno-stawowe,
- bóle mięśniowe,
- zaburzenia widzenia,
- choroby zębów i przyzębia,
- problemy ze snem,
- bezsenność,
- utrata apetytu,
- pieczenie w jamie ustnej.
Przyczynami niedoboru witaminy D w organizmie są zaburzone mechanizmy jej dostarczania. Mogą być one wywołane:
- niedostateczną ekspozycją na światło słoneczne,
- stosowaniem kremów z wysokim filtrem,
- zaburzeniami wchłaniania w przewodzie pokarmowym,
- nadmiernym wydalaniem witaminy,
- niedoborami witaminy w diecie,
- przyjmowaniem niektórych leków (np. przeciwpadaczkowych, glikokortykosteroidów),
- chorobami takimi jak: celiakia, choroby nerek, zespół krótkiego jelita, choroba Crohna, mukowiscydoza, niewydolność wątroby,
- nieprawidłową dietą.
Produkty spożywcze, w których znajdziemy największe ilości witaminy słońca to np. oleje rybie, tran, ryby (łosoś, sardynki, śledzie, węgorz, pikling, makrela, halibut, karp), margaryny, żółtko jaj, nerki wieprzowe, wątróbka wieprzowa, drób, podroby, pieczarki, borowiki, mleko, produkty mleczne (m.in. kefir, jogurt, mleko w proszku, sery twarogowe).
Jeśli pomimo odpowiedniej ekspozycji na promienie słoneczne i stosowaniu diety bogatej w witaminę D, nadal odczuwalne są jej niedobory, warto zasięgnąć po apteczne suplementy diety. Suplementując witaminę D3 (najlepiej w postali liposomowalnej) koniecznie należy również dostarczać organizmowi witaminę K2mk7 (nie mylić z K1) aby uniknąć negatywnych skutków przedawkowania D3.
Jakie są konsekwencje i objawy przedawkowania witaminy D?
Hiperwitaminoza, czyli przedawkowanie witaminy doprowadza do odkładania się wapnia w tkankach, a szczególnie w nerkach, tętnicach i sercu.
Zaburzenia pracy serca, zaburzenia pracy układu nerwowego (np. otępienie), zwiększone ryzyko kamicy nerkowej i pęcherzyka żółciowego, osłabienie organizmu, wzmożone oddawanie moczu, nadmierne pocenie się, nudności i wymioty, biegunki, bóle głowy, bóle oczu, deformacje płodu, choroby kości u noworodka.
Pamiętajmy, iż do przedawkowania witaminy D nie dochodzi pod wpływem zbyt długiej ekspozycji na słońce czy spożywania zbyt dużej ilości pokarmów bogatych w nią, ale w przypadku zażycia nieodpowiedniej dawki aptecznego suplementu.
Badanie stężenia witaminy D w organizmie możesz zakupić bez wychodzenia z domu!
Dawkowanie witaminy D
Noworodki i niemowlęta
- Od urodzenia do ukończenia 6 miesiąca życia (bez względu na sposób karmienia dziecka) – 400 IU/ dziennie,
- Od 7 miesiąca do 1 roku – od 400 do 600 IU/ dziennie.
Są to dawki przewidziane dla dzieci zdrowych, urodzonych o czasie, o prawidłowej masie ciała. W przypadku wcześniaków, zapotrzebowanie na witaminę D wzrasta nawet dwukrotnie.
Dzieci i młodzież
- Od 1 roku do 18 lat – od 400 do 1000 IU/ dziennie.
Górna granica suplementowania witaminy D dla dzieci i młodzieży przewidziana jest dla osób zmagających się z nadwagą i otyłością.
Dorośli (powyżej 18 roku życia) – od 800 do 2000 IU/dziennie.
Kobiety w ciąży i karmiące – 600 IU/dziennie.
Ważne jest, aby odpowiednią dawkę witaminy D ustalił lekarz po interpretacji wyników poziomu witaminy D3 w organizmie!
