Zgodnie z ustawą (Dz.U. z 2014 r. poz. 1491) możliwość zwrotu kosztów leczenia w innych państwach UE dotyczy wyłącznie świadczeń gwarantowanych w Polsce. Za świadczenie trzeba zapłacić najpierw z własnej kieszeni. Aby uzyskać zwrot poniesionych kosztów, pacjent musi zwrócić się z wnioskiem do właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ. Podstawą do zwrotu ma być rachunek wystawiony przez zagraniczny podmiot wykonujący działalność leczniczą; może to być zarówno publiczna, jak i prywatna placówka medyczna. NFZ będzie miał 180 dnia na rozpatrzenie takiego wniosku i zwrot kosztów.
Polacy mogą skorzystać np. z porad specjalistycznych, do których są długie kolejki w Polsce, a także z większości badań diagnostycznych oraz zabiegów wykonywanych w ramach procedur jednodniowych (np. USG czy zabieg usunięcia zaćmy). Natomiast w przypadku świadczeń wymagających pozostanie na noc w szpitalu, trzeba będzie uzyskać uprzednią zgodę na leczenie od dyrektora oddziału NFZ.
Zgodę taką trzeba będzie uzyskać także w innych przypadkach. Będą jej wymagały świadczenia wskazane przez ministra zdrowia w rozporządzeniu do ustawy, czyli np. terapia izotopowa, teleradioterapia stereotaktyczna, terapia hiperbaryczna, badania genetyczne, pozytonowa tomografia emisyjna (PET), badania medycyny nuklearnej, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.
Ważne, że jeżeli pacjent nie będzie miał skierowania do specjalisty lub do szpitala, wystawionego w kraju lub za granicą, nie otrzyma zwrotu kosztów leczenia w ramach transgranicznej opieki zdrowotnej, chyba że w systemie krajowym takie skierowanie nie jest wymagane. Wyjątkiem są świadczenia objęte wykazem ministra zdrowia, na które pacjent uzyskał wcześniejszą zgodę Funduszu.
Ustawa wskazuje ponadto, że nie będzie możliwe uzyskanie zwrotu kosztów m.in. za obowiązkowe szczepienia ochronne czy opiekę długoterminową. Przewidziano też ustanowienie maksymalnej kwoty wydatków przeznaczonych na zwrot kosztów leczenia pacjentów za granicą, po osiągnięciu której w danym roku kalendarzowym Fundusz będzie mógł zawiesić wypłaty z tego tytułu. Będzie to kwota ok. 1 mld zł rocznie. Jeżeli limit za dany rok wyczerpie się, wówczas pacjent otrzyma zwrot kosztów do końca stycznia kolejnego roku.
Wniosek o wydanie zgody pacjent musi złożyć do oddziału wojewódzkiego NFZ. Przy czym w formularzu trzeba podać m.in. dopuszczalny (określony indywidualnie dla danego chorego) czas oczekiwania na dane świadczenie w Polsce oraz czas przewidywany zgodnie z listą oczekujących. Wniosek osoby niezapisanej do żadnego świadczeniodawcy w Polsce nie kwalifikuje się do pozytywnego rozpatrzenia przez NFZ.
Wniosek „o wydanie zgody” musi być – przed złożeniem go do NFZ – wypełniony nie tylko przez pacjenta, ale także lekarza ubezpieczenia zdrowotnego (czyli działającego w ramach NFZ). Lekarze bojąc się represji ze strony funduszu – odmawiają.
Ustawa transgraniczna (Dz.U. z 2014 r. poz. 1491) miała umożliwić skorzystanie z szybszego leczenia za granicą i w efekcie ominięcie kolejki w polskich szpitalach. Jej skutki jednak są odwrotne. Chorzy, którzy nie są wpisani na żadną listę oczekujących, nie otrzymają zgody na wyjazd.
