Najczęściej zabijają latem – udar cieplny i udar słoneczny!

Najczęściej zabijają latem – udar cieplny i udar słoneczny!

Tegoroczne lato zaskakuje nie tylko turystów, ale przede wszystkim mieszkańców naszego kraju. Upały i gorące słońce dają się we znaki, a skutki wysokich temperatur odczuwają osoby w każdym wieku. Zmęczenie, rozdrażnienie, złe samopoczucie, nadmierne pocenie się to tylko jedne z dolegliwości z jakimi się zmagamy. Niestety tak mocne upały są niezwykle niebezpieczne dla zdrowia i mogą prowadzić do zagrażającego życiu udaru!

Udar cieplny, a udar słoneczny

Wiele osób myli udar cieplny z udarem słonecznym. I pomimo tego, że są to dwie różne jednostki chorobowe, to zdarza się, że występują jednocześnie, a nawet charakteryzują się podobnymi objawami.

Udar cieplny występuje w efekcie przegrzania organizmu. Dochodzi do niego przede wszystkim kiedy przebywamy w wysoce nagrzanym pomieszczeniu, w którym brakuje przepływu powietrza, np. w kotłowniach, na halach, magazynach, w saunie czy w nagrzanym samochodzie.

Udar słoneczny, czyli porażenie słoneczne występuję najczęściej u osób długotrwale przebywających na słońcu i narażonych na promieniowanie słoneczne. Tego rodzaju udar atakuje przede wszystkim układ nerwowy, a związane jest to z rozszerzeniem się naczyń krwionośnych i silnym dopływem krwi do głowy.

Kto jest najbardziej narażony?

Na udar cieplny i udar słoneczny najbardziej narażone są małe dzieci i osoby starsze. U noworodków, niemowląt i kilkulatków, nie rozwinął się jeszcze mechanizm termoregulacji, natomiast w przypadku osób starszych jest on już osłabiony. Osoby starsze często też zmagają się z problemami układu krążeniowo-oddechowego, niejednokrotnie mają zbyt wysokie (a czasem zbyt niskie) ciśnienie tętnicze, szybciej się męczą i dokuczają im choroby serca. Również osoby zażywające niektóre leki jak np. neuroleptyki czy preparaty antyhistaminowe są bardziej narażone na wystąpienie udaru. Osobami znajdującymi się w grupie podwyższonego ryzyka są także osoby spożywające alkohol, a także te zmagające się z nadwagą i otyłością.

Kiedy i gdzie najczęściej dochodzi do wystąpienia udaru?   

Bez wątpienia to właśnie latem udar cieplny/słoneczny dotyka największej ilości osób. Słońce, wysoka temperatura, duszne powietrze sprawiają, że jesteśmy bardziej narażeni na zachorowanie. I już nie tylko dalekie tropiki stanowią zagrożenie, ponieważ na przykładzie tego roku widzimy, jak wysoka potrafi być temperatura również w  Polsce.

Czynniki, które sprzyjają przegrzaniu i prowadzą do udaru to np.

• Gorący klimat i upały,
• gorące kąpiele wodne,
• gorące kąpiele parowe,
• przebywanie w zamkniętym, nagrzanym samochodzie,
• przebywanie w nagrzanym wózku,
• uprawianie sportu w gorący, parny dzień,
• zabawy i gry na słońcu,
• brak nakrycia głowy w słoneczny dzień (szczególnie podczas plażowania),
• praca w polu w bardzo słoneczny dzień,
• przebywanie w gorących i parnych pomieszczeniach, w których nie ma możliwości przewiewu,
• zbyt ciepłe i zbyt grube ubranie,
• ograniczone spożywanie lub brak dostępu do wody.

Jak rozpoznać udar cieplny i słoneczny? Jakie objawy powinny nas zaniepokoić?

Ponieważ każdy człowiek ma inną termoregulację organizmu, każdy jest inaczej odporny na ciepło i na przegrzanie, to u każdego objawy mogą być inne. Objawy mogą też być uzależnione od czasu przebywania na słońcu czy w gorącym pomieszczeniu, od stopnia nasłonecznienia i wilgotności powietrza. Inaczej na upał zareagują osoby starsze, inaczej dorośli i inaczej dzieci. Również stopień ich nasilenia będzie uzależniony od stopnia nagrzania organizmu.

Należy wiedzieć o tym, że objawy udaru słonecznego i cieplnego nie muszą pojawić się w chwili kiedy przebywamy na słońcu, a mogą wystąpić nawet kilka godzin później!

Wśród tych najbardziej charakterystycznych objawów udaru można wymienić:

• nudności i wymioty,
• ból i zawroty głowy,
• krwawienie z nosa,
• wzmożona potliwość (a następnie utrata potliwości),
• brak apetytu,
• nadmierne pragnienie,
• apatię, zmęczenie, osłabienie,
• niepokój i wahania nastroju,
• dreszcze lub drgawki,
• płacz – szczególnie w przypadku dzieci,
• zaczerwienienie skóry (a w ciężkim przypadku odwrotnie – bladość skóry),
• nienaturalne wysuszenie skóry,
• pieczenie skóry,
• przyspieszony oddech i problemy z oddychaniem,
• zwiotczenie mięśni,
• zaburzenia widzenia,
• zaburzenia mowy,
• oparzenia I i II stopnia odsłoniętych części ciała,
• zaburzenia świadomości,
• utrata przytomności.

Jeśli nie zareagujemy na powyższe objawy, to będą się one stopniowo nasilać, co może doprowadzić do stanu zagrożenia życia, a nawet śmierci.

Co możemy zrobić kiedy wystąpią powyższe objawy, aby pomóc choremu?

W przypadku wystąpienia powyższych objawów należy przede wszystkim jak najszybciej wezwać pomoc dzwoniąc pod numer 999 lub 112. Do czasu przybycia pogotowia nie powinniśmy być obojętni, bowiem nasze nawet najmniejsze działanie może uratować życie drugiej osoby.

• Osobę chorą należy przenieść lub przeprowadzić do chłodnego, zacienionego miejsca, z dostępem do świeżego powietrza,
• Chorego należy ułożyć w pozycji półsiedzącej, a kiedy jego twarz jest blada w takiej pozycji, aby głowa znajdowała się poniżej tułowia,
• Warto zastosować kompresy chłodzące na głowę i kark. Można do tego wykorzystać mokry ręcznik czy mokre ubranie. Kompresy nie powinny być lodowate, ani bardzo zimne, a jedynie chłodne,
• Należy ułatwić choremu oddychanie. Można to zrobić zdejmując krawat, rozpinając guziki pod szyją, zdjąć czy poluzować uciskające go ubranie i bieliznę,
• Choremu należy stopniowo podawać chłodną wodę do picia,
• Nie należy ochładzać chorego lodem ani bardzo zimną wodą. W ten sposób nie tylko można doprowadzić do wychłodzenia organizmu, ale także można doprowadzić do wstrząsu termicznego.

Leczenie domowe osoby wykazującej cechy udaru można zastosować tylko u osób z dobrym stanem fizycznym i psychicznym, która wykazuje łagodne objawy choroby. Każdy niepokojący objaw i każde niepokojące zachowanie powinno zostać skonsultowane z lekarzem.

Co zrobić, aby zapobiec wystąpieniu udaru?

Aby nie doszło do udaru cieplnego i udaru słonecznego, należy przestrzegać kilku bardzo ważnych zasad:

• W gorące, upalne dni należy zakładać cienkie, przewiewne ubrania,
• Zawsze należy pamiętać o nakryciu głowy – cienkim, chroniącym przed promieniowaniem słonecznym. Może to być cienka chustka, czapka z daszkiem, a nawet słomkowy kapelusz. Pomocny może też być parasol przeciwsłoneczny,
• Należy pamiętać o odpowiednim nawodnieniu organizmu (najzdrowiej jest pić wodę). Wysokie temperatury sprzyjają odwodnieniu organizmu,
• Należy unikać alkoholu,

  

• Należy zapewnić odpowiednią wentylację pomieszczeń, w których przebywamy,
• Warto korzystać z klimatyzacji i wentylatorów pozwalających na utrzymanie stałej cyrkulacji powietrza,
• W upalne, gorące dni należy zrezygnować ze zbyt intensywnego wysiłku fizycznego,
• W upalne dni warto więcej czasu spędzać w cieniu i w chłodnych, przewiewnych pomieszczeniach,
• W godzinach największego nasłonecznienia lepiej jest nie wychodzić z domu,
• Należy chronić oczy okularami przeciwsłonecznymi. Warto jednak zwrócić uwagę na ich jakość, ponieważ tanie, bazarowe okulary zamiast chronić wzrok przed słońcem, mogą go dodatkowo uszkadzać.