Miażdżyca – niebezpieczna choroba cywilizacyjna
Miażdżyca (z łac. artherosclerosis) jest jedną z najczęściej występujących, przewlekłych chorób układu krążenia. Jej istota polega na długotrwałym zapaleniu ścian dużych i średnich tętnic, odkładaniu się złogów złego cholesterolu w ich ścianach, w wyniku czego dochodzi do ich zwapnienia. Efektem tego jest stwardnienie tętnic, uszkodzenie śródbłonka, tworzenie się zakrzepów i tzw. blaszek miażdżycowych wewnątrz naczynia . Blaszki miażdżycowe składające się głównie z cholesterolu i lipidów zatykają tętnice i prowadzą do niedokrwienia narządu.
Miażdżyca jest niebezpieczna chorobą, dlatego tak ważne jest wczesne jej rozpoznanie i możliwie jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Nieleczona może być przyczyną dusznicy, zawału serca, tętniaków czy udaru mózgu.
Przyczyny miażdżycy
Jednoznaczna przyczyna miażdżycy nie jest znana. Specjaliści jednak wymieniają czynniki ryzyka mające wpływ na jej powstawanie. Są to np.:
- Wiek – ryzyko miażdżycy rośnie wraz z wiekiem pacjenta. Pierwsze objawy najczęściej zauważane są po 40-45 roku życia,
- Płeć męska – pomimo tego, że miażdżyca częściej występuje u mężczyzn, to wśród zmagających się z chorobą są również kobiety, szczególnie to, które przeszły już menopauzę,
- Predyspozycje genetyczne (dziedziczenie choroby),
- Siedzący tryb życia i brak ruchu – doprowadzają do obniżenia stężenia dobrego cholesterolu,
- Nadwaga i otyłość – doprowadzają do zaburzeń lipidowych, nadciśnienia i cukrzycy,
- Palenie papierosów – doprowadza do wzrostu stężenia złego cholesterolu i zmniejszenia dobrego cholesterolu,
- Spożywanie alkoholu,
- Nieprawidłowe, zwiększone stężenie cholesterolu LDL-C,
- Nadciśnienie tętnicze – doprowadza do uszkodzenia śródnabłonka,
- Nieprawidłowa dieta – bogata w cukry proste i tłuszcze zwierzęce,
- Cukrzyca – doprowadza do zaburzeń gospodarki lipidowej,
- Upośledzona nietolerancja glukozy,
- Stres,
- Zanieczyszczenie środowiska – przede wszystkim toksyny i pestycydy, które dostają się do organizmu ze środowiska i z pożywienia,
- Zmiany zakrzepowe,
- Owrzodzenia,
- Zaburzony metabolizm lipidów.
Objawy miażdżycy
Choroba rozwija się powoli, dyskretnie i przez długi czas bezobjawowo. Jej symptomy są zróżnicowane w zależności od tętnic, których dotyczą zmiany. Pierwszymi dolegliwościami, które powinny zaniepokoić są m.in.:
- Zadyszka po niedużym wysiłku fizycznym,
- Ból łydek nawet po krótkim spacerze,
- Zwiększona wrażliwość na zimno,
- Uczucie drętwienia i mrowienia nóg,
- Trudności z koncentracją,
- Trudności z zapamiętywaniem.
Z czasem mogą się pojawić żółte zgrubienia w okolicy powiek, niewielkie guzki w ścięgnach nadgarstków czy guzki w ścięgnie Achillesa. Zaawansowana postać miażdżycy charakteryzuje się np.:
- Bólem łydek nawet w spoczynku,
- Owrzodzeniami, a nawet martwicą tkanek w obrębie kończyn,
- Trudnościami z poruszaniem się,
- Niedowładami,
- Osłabieniem siły mięśniowej,
- Bólami nadbrzusza,
- Częstymi biegunkami,
- Utratą masy ciała,
- Bólami w klatce piersiowej,
- Zaburzeniami wzroku,
- Zaburzeniami mowy.
Diagnostyka miażdżycy
Rozpoznaniem i leczeniem miażdżycy zajmują się lekarze: kardiolog i angiolog. Na konsultację kardiologiczną warto się umówić do gdańskiego Centrum Medycznego Eter-Med, gdzie na pacjentów czekają wykwalifikowani i doświadczeni specjaliści.
Badaniami służącymi do rozpoznania choroby i oceny stopnia zaawansowania procesów miażdżycowych są np.:
- Ultrasonografia tętnic szyjnych – umożliwia wykrycie zmian w naczyniach jeszcze przed wystąpieniem objawów klinicznych,
- Ultrasonografia tętnic kończyn dolnych ,
- RTG klatki piersiowej,
- EKG spoczynkowe,
- Próba wysiłkowa,
- Koronografia (angiografia tętnic wieńcowych),
- Stężenie glukozy we krwi,
- Lipidogram – szczegółowe badanie w kierunku ryzyka rozwoju miażdżycy. W skład badania wchodzi oznaczenie poziomu cholesterolu całkowitego, HDL („dobrego” cholesterolu), LDL („złego” cholesterolu) i trójglicerydów.
Prawidłowe parametry:
- Cholesterol całkowity – mniej niż 200 mg % (5,2 mmol/l) ,
- Cholestrol LDL – mniej niż 139 mg % (3,4 mmol/l),
- Cholestrol HDL – więcej niż 35 mg % (0,92 mmol/l),
- Trójglicerydy – mniej niż 200 mg % (2,3 mmol/l).
- Morfologia z automatycznym rozmazem,
- Badanie ogólne moczu,
- CRP – białko C-reaktywne,
- CK – kinaza fosfokreatynowa.
Jak leczyć miażdżycę?
Leczenie choroby uzależnione jest od stopnia jej zaawansowania. Terapia może się opierać na przyjmowaniu środków farmakologicznych mających za zadanie obniżenie poziomu złego cholesterolu (np. statyny – zocor, vasilip), podwyższenie poziomu dobrego cholesterolu (np. lipostat, bezamidin, lipanthyl), obniżenie krzepliwości i ciśnienia krwi.
Zaawansowane zmiany miażdżycowe mogą wymagać zabiegu chirurgicznego. Tradycyjny zabieg polega na nacięciu naczyń i usunięciu z nich blaszek miażdżycowych. Niektórzy lekarze proponują wszczepianie by-passów, czyli pomostów aortalno-wieńcowych. Operacja polega na pobraniu fragmentu zdrowej żyły i wszyciu jej jednym końcem powyżej, a drugim końcem poniżej nagromadzenia blaszki miażdżycowej, która blokuje przepływ krwi. Specjaliści mogą zaproponować również angioplastykę – zabieg polegający na rozszczepieniu ścian tętnicy i spłaszczeniu blaszek miażdżycowych. Cały czas popularne jest również tzw.balonikowanie, czyli wprowadzenie cewnika do tętnicy poprzez niewielkie nacięcie w pachwinie. Po wprowadzeniu w odpowiednie miejsce balonik zwiększa swoją objętość i kruszy złogi cholesterolowe, które następnie są wyciągane i usuwane na zewnątrz. Jeszcze jedną zabiegową metodą leczenia miażdżycy jest umieszczenie we wnętrzu tętnicy stent – krótkich, siateczkowych rurek, nasączonych specjalnymi substancjami.
Jedną z metod leczenia miażdżycy jest też chelatacja – nieoperacyjna metoda rozpuszczająca blaszki w naczyniach krwionośnych. Polega na wprowadzeniu w tętnice specjalnej substancji EDTA, syntetycznego aminokwasu, który oczyszcza zatkane tętnice z powstałych złogów.
Jak można zapobiec miażdżycy?
Bez wątpienia to właśnie profilaktyka odgrywa najważniejszą rolę w zapobieganiu miażdżycy. Dlatego, żeby ustrzec się chorobie, warto pamiętać o:
- Eliminacji czynników ryzyka, które mają ogromny wpływ na powstawanie choroby,
- Rezygnacji bądź ograniczeniu używek (np. mocnej kawy, papierosów, alkoholu),
- Codziennej aktywności fizycznej, która powinna być uzależniona od wieku, kondycji i indywidualnych predyspozycji pacjenta. Może to być spacer, nordic walking, jogging, jazda na rowerze, pływanie,
- Ograniczeniu, a najlepiej eliminacji słodyczy,
- Unikaniu słodzonych napojów,
- Unikaniu tłustego mleka,
- Regularności posiłków (5 posiłków dziennie, z około trzy godzinnym odstępem czasu),
- Codziennym piciu soku z granatu lub ekstraktu z granatu,
- Zdrowej, wartościowej i zbilansowanej diecie. Istotne znaczenie ma ograniczenie tłuszczów zwierzęcych (m.in. boczku, smalcu, naturalnego masła) i cukrów prostych. Warto spożywać ryby morskie, warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste i oleje roślinne. Dieta powinna być bogata w kwasy omega , które usprawniają przepływ krwi przez naczynia, usprawniają ukrwienie naczyń mięśnia sercowego, obniżają poziom trójglicerydów i lipoprotein, podwyższają poziom dobrego cholesterolu.
