Morfologia – co oznacza i jak się przygotować do badania?
Morfologia krwi jest podstawowym badaniem laboratoryjnym, które pomaga kontrolować stan zdrowia pacjenta, a także wykryć nieprawidłowości i występujące w organizmie zaburzenia, m.in. niedokrwistość, stany zapalne czy infekcje.
Badanie laboratoryjne– morfologię krwi z automatycznym rozmazem– możesz zakupić już dziś bez wychodzenia z domu!
Krew składa się z krwinek czerwonych (erytrocytów), krwinek białych (leukocytów), płytek krwi (trombocytów) i osocza stanowiącego prawie 60% objętości krwi.
Z pobranej z żyły próbki krwi oznacza się parametry takie jak: HGB – stężenie hemoglobiny, WBC – liczba białych krwinek, RBC – liczba czerwonych krwinek, MCV – objętość krwinki czerwonej (erytrocytu), MCH – masa hemoglobiny w krwince czerwonej, MCHC – stężenie hemoglobiny w erytrocytach, PLT – ilość płytek krwi w mm3 krwi, HCT – stosunek objętości skoagulowanych erytrocytów do objętości całej krwi, RC – liczba retikulocytów, RDW – rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów, Liczba granulocytów, Liczbę limfocytów, Limfocyty B i T, Komórki NK, Monocyty, Ilość płytek dużych, MPV – średnią objętość płytki, Bazofile, Eozynofile, Neutrofile.
Kiedy wykonuje się morfologię krwi?
Wśród wskazań do przeprowadzenia podstawowego badania krwi wymienia się przede wszystkim rutynową kontrolę stanu zdrowia pacjenta. Morfologię powinny kontrolować kobiety w ciąży, pacjenci przed operacją i po zabiegach, osoby zmagające się z gorączką, osoby, u których rozpoznano choroby zakaźne, stan zapalny, niedokrwistość lub nadkrwistość. Wskazaniem do badania jest też diagnostyka krwawień, ocena układu krzepnięcia, monitorowanie skuteczności leczenia niedokrwistości i leczenia przeciwzakrzepowego, diagnostyka niedoborów odporności czy chorób rozrostowych (np. białaczki).
Morfologia krwi pozwala rozpoznać m.in.:
- Anemię,
- Trombocytozę,
- Małopłytkowość,
- Czerwienicą wtórną lub prawdziwą,
- Hipoleukocytozy,
- Hiperleukocytozy.
Normy poszczególnych parametrów
Wyniki badań uzyskane dzięki morfologii uzależnione są od wielu czynników i zawsze powinny być interpretowane przez lekarza prowadzącego, równocześnie z innymi badaniami diagnostycznymi. Poniższe normy nie są obowiązujące, a bardziej poglądowe.
Hemoglobina u kobiet – 11,5 – 16,0 g/dl, u mężczyzn – 12,5 – 18,0 g/dl
Podwyższona hemoglobina może świadczyć o odwodnieniu organizmu, w czerwienicy prawdziwej, w zaburzeniach gospodarki wodno-elektrolitowej. Niskie stężenie hemoglobiny występuje o osób zmagających się z niedokrwistością, z nadmierną ilością wody w organizmie, ale też u kobiet w ciąży.
WBC (krwinki białe) – 4,0 – 10,8 x 10 9/l
Podwyższona ilość białych krwinek może świadczyć o infekcji, o stanie zapalnym, zatruciu, uszkodzeniu tkanek, zakażeniu, rzadziej o białaczce czy chłoniaku. Zbyt niska ilość białych płytek sugeruje patologicznie przebiegający proces powstawania białych krwinek. Może to mieć związek z grypą, zakażeniem HIV, chorobami takimi jak: odra, różyczka, ospa wietrzna, a także posocznica (sepsa). Spadek liczby białych krwinek może również świadczyć o chorobach z grupy kolagenoz, uszkodzeniu szpiku kostnego, zatrzymaniu rozwoju szpiku kostnego czy przerzutach nowotworowych do szpiku kostnego.
RBC (krwinki czerwone) u kobiet – 4,2 – 5,4 x 10 12/l, u mężczyzn – 4,7 – 6,1 x 10 12/l
Podwyższona ilość erytrocytów może się wiązać z nowotworowym rozrostem krwinek czerwonych, z niedotlenieniem, z nadmierną produkcją hormonu, który pobudza tworzenie się czerwonych krwinek we krwi. Obniżona ilość czerwonych krwinek może sugerować niedokrwistość, niedobór kwasu foliowego, żelaza, witaminy B12. Sytuacja taka może też wystąpić u kobiet w ciąży i u osób zmagającymi się z chorobami nerek, chorobami przewlekłymi czy z nowotworami.
MCV u kobiet – 81-99 fl, u mężczyzn – 80-94 fl
Podwyższone MCV świadczy może świadczyć o niedokrwistości związanej z niedoborem witaminy B12 oraz niedoborem kwasu foliowego. Może mieć też związek z niedoczynnością tarczycy, wiekiem noworodkowym, ciążą, nadmiernym spożywaniem alkoholu czy też marskością wątroby. Obniżone MCV sugeruje niedokrwistość związaną z niedoborem żelaza lub z chorobą przewlekłą.
MCH – 27-31 pg
Podwyższona średnia zawartość hemoglobiny może sugerować niedokrwistość związaną z niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego, za obniżoną średnią zawartość hemoglobiny może mieć związek z zaburzeniami wodno-elektrolitowymi i niedokrwistością związaną z niedoborem żelaza.
MCHC – 33-37 g/dl
Wzrost średniego stężenia hemoglobiny może świadczyć o wrodzonej sferocytozie i stanach hipertonicznego odwodnienia, zaś spadek średniego stężenia hemoglobiny może sugerować zaburzenia wodno-elektrolitowe i niedokrwistość związaną z niedoborem żelaza.
PLT (Płytki krwi) – 130-450 x 10 9/l
Trombocytoza, czyli nadpłytkowość wiąże się np. z niedoborem żelaza, przewlekłymi stanami zapalnymi, nowotworami, a nawet ciążą. Może też się pojawić samoistnie lub po wysiłku fizycznym. Trombocypenia, czyli małopłytkowość może świadczyć o niedoborach witaminy B12 i kwasu foliowego, ale też o istniejącej infekcji, bądź nowotworach.
HCT u kobiet – 37-47 %, u mężczyzn – 42-52 %
Podwyższony hematokryt może sugerować nadkrwistość pierwotną (tzw. czerwienicę prawdziwą), nadkrwistość wtórną, przewlekłe choroby płuc, zmniejszoną objętość osocza, zapalenie otrzewnej, nowotwory nerek, a także odwodnienie. Obniżony poziom HCT może świadczyć o niedokrwistości , krwotokach, chorobach szpiku kostnego, guzach, nadmierną ilością wody w organizmie.
RDW – 11,5-14,5 %
Podwyższony poziom tego parametru może mieć związek z niedokrwistością, niedoborem żelaza, po leczeniu kwasem foliowym i witaminą B12.
Monocyty – 0-0,8 x 10 9/l
Podwyższony poziom monocytów może być związany z zakażeniem pierwotniakami, z chorobą Crohna, z nowotworami i chorobami takimi jak: dur brzuszny, kiła, bruceloza, mononukleoza zakaźna, zapalenie wsierdzia. Obniżony poziom monocytów może świadczyć o infekcji czy stosowaniu glikokortykosterydów.
Limfocyty – 1,0-4,5 x 10 9/l
Podwyższony poziom może świadczyć o chorobach takich jak: krztusiec, odra, świnka, gruźlica, kiła, różyczka, białaczka limfatyczna, wirusowe zapalenie wątroby . Obniżony poziom limfocytów może mieć związek z ciężkim zakażeniem wirusowym, zakażeniem HIV, posocznicą, białaczką, bądź stosowaniem kortykosterydów, chemioterapii i radioterapii.
Bazofile – 0-0,2 x 10 9/l
Podwyższona ilość może sugerować : stany zapalne przewodu pokarmowego, przewlekłą białaczkę szpikową, ostrą białaczkę bazofilową, chorobę Hodgkina, niedoczynność tarczycy lub wrzodziejące zapalenie jelit. Z kolei obniżona ilość może świadczyć o ostrej gorączce reumatycznej, ostrych infekcjach, zapaleniu płuc, nadczynności tarczycy, a nawet przemęczeniu i stresie.
Eozynofile – 0-0,45 x 10 9/l
Ich podwyższona liczba może świadczyć o chorobach zakaźnych, hematologicznych, alergicznych, astmie oskrzelowej lub spożywaniu niektórych leków. Zdarza się tak również w przypadku kataru siennego, w pokrzywce, przy obecności pasożytów (głównie w przypadku owsicy, glistnicy, toksoplazmozy), a nawet w łuszczycy. Obniżona ilość może sugerować poważne zakażenia takie jak: sepsa (posocznica), dur, czerwonka. Może też mieć związek z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, urazami, rozległymi operacjami czy rozległymi oparzeniami.
Neutrofile – 1,8-7,7 x 10 9/l
Ich wzrost wiąże się z zakażeniami miejscowymi, chorobami hematologicznymi, chorobami metabolicznymi i nowotworami. Podwyższony poziom występuje też w przypadku urazów, krwotoków, przy zawale, w terapii glikokortykosterydami, w kwasicy ketonowej w przebiegu cukrzycy, ale też u palaczy i kobiet w ciąży. Obniżony poziom sugeruje zakażenia wirusowe, zakażenia grzybiczne, zakażenia bakteryjne, toksyczne uszkodzenie szpiku kostnego, niedokrwistość plastyczną, czy efekt chemioterapii lub radioterapii.
RC (retikulocyty) – 20-130 x 10 9/l
Ich podwyższony poziom może sugerować niedokrwistość hemolityczną, polekową lub pokrwotoczną, ale też przerzuty nowotworowe do kości. Obniżony parametr RC może świadczyć o niedokrwistości hipoplastycznej, związanej z uszkodzeniem szpiku kostnego, ale też niedoborem witaminy B12.
Granulocyty (białka komórki krwi) – 1,8-8,9 x 10 9/l
Ich wzrost może oznaczać m.in.: choroby hematologiczne, choroby nowotworowe, choroby zakaźne, choroby alergiczne, przewlekłą białaczkę szpikową, niedoczynność tarczycy. Spadek zaś może sugerować o istniejących w organizmie: zakażeniach grzybicznych, wirusowych, bakteryjnych, zakażeniach pierwotniakami, uszkodzeniu szpiku, durze brzusznym , posocznicy, ciężkich oparzeniach, ostrej gorączce reumatycznej, a także stresie.
Jak się przygotować do podstawowego badania krwi?
Aby wynik morfologii był jak najbardziej wiarygodny, należy przygotować się do badania przestrzegając kilku podstawowych zasad:
- Krew powinna zostać pobrana w godzinach porannych,
- Krew powinna zostać pobrana na czczo (na 12 godzin przed badaniem pacjent nie powinien spożywać posiłków – mogę one mieć wpływ na wynik badania),
- Przed badaniem pacjent powinien ograniczyć napoje i pić tylko wodę (w niewielkich ilościach),
- Nie należy wykonywać badania w trakcie miesiączki,
- Przed badaniem należy zrezygnować z wysiłku fizycznego,
- Przed badaniem należy unikać stresu,
- Na około 3 dni przed badaniem należy zrezygnować ze spożywania alkoholu, papierosów oraz kawy,
- Nie należy wykonywać badania w trakcie głodówki czy diety detoksykacyjnej,
- Laboranta przeprowadzającego badanie należy poinformować o przyjmowanych lekach.
Morfologię krwi z automatycznym rozmazem możesz wykonać w placówkach Centrum Medycznego Eter-Med w Gdańsku, Cedrach Wielkich, w Sztutowie oraz wielu zaprzyjaźnionych placówkach Laboratorium Bruss.
Oprócz morfologii , proponujemy również wykonanie badania moczu. Są to podstawowe badania laboratoryjnych pozwalające na skontrolowanie ogólnego stanu zdrowia. Badania możesz zakupić przez internet w sklepie z usługami medycznymi Eter-Med.
